Ölümü gösterip sıtmaya razı etmek

Kimi söz ve deyimlerin zaman içinde yolculuğu yeni nesiller için soyut kokar. Misal “Ölümü gösterip sıtmaya razı etmek”.

Yakın zamana kadar sıtma bu coğrafyada nadirattan iken, savaş sonrası görülme sıklığı arttı. Suriye’de savaş sınırın bu yakasına bulaşıcı hastalıklar ile nüfuz ediyor nihayetinde. Hiç de hafife alınır bir hastalık değildir sıtma. Türkçe dahil nice dilde insanlar meramlarını anlatmakta kullanmıştır. Bunlar arasında “Sıtmaya tutulmuş gibi titremek”, “Sıtmadan dili tutulmak” ilk akla gelenlerdir. Periyodik yüksek ateş ve titreme atakları ile henüz kinin icat edilmediği yıllarda nice kenti yer-yüzünden silip süpürmüştür o. Misal antik Efes kenti…

Dil içinde haşır neşir halleri sıtmayı siyasette de bir metafora dönüştürmüş, özellikle “Ölümü gösterip sıtmaya razı etmek” sözü miting alanlarından  pek çok yazıya kullanılagelmiştir.

Bilim tarihi ise bu sözü gerçeğe dönüştürmüştür geçen yüzyılda. Çıkış noktası tedavi edilemez yani ölümcül bir hastalığı tedavi edilebilir bir hastalık bulaştırarak kontrol edebilmek üzerine kurulmuştur.

Tıp bilimi gözleme dayalı gelişimini sürdüredururken Avusturyalı bir nörolog “paralitik demans” hastalarında bir nedenle yüksek ateş geliştiğinde yakınmalarında kısmen düzelme olduğunu fark ettiğinde tarih bin dokuz yüzlü yılların başlarıdır. Sonraki yıllarda aynı hekim frengi nedeni mikrop içeren deney tüplerindeki bakterilerin ısıtılmakla öldüğünü fark eder. Buraya kadar aktardıklarım size sıradan gelebilir. Ama acele etmeyin derim.

Bu iki gözlem hekime şu soruyu sordurmuştu: “Tedavisi henüz tam yapılamayan hastalarında ateşi kendim nasıl yaratabilirim? Sıtma bulaştırmak neden olmasın, üstelik artık kinin ile tedavi edilebiliyor”

Sonrasını tahmin etmek zor olmadı sanırım. “Ölümü gösterip sıtmaya razı olma” hali dünyanın pek çok ülkesinde tedavi yöntemi olarak kullanıldı. Bu yaklaşımı ile Julius von  Wagner-Jauregg Nobel ödülü kazandı. Nobelli bilim insanının bir başka yönü daha var ki insanda öfke uyandırıyor. Vikipedi “Bazı kaynaklar Nazi destekçisi olduğunu belirtmektedir” notunu düşmüş.

Ölümü gösterip sıtmaya razı etmenin siyaseten hallerinin en can alıcılarından birisi ise 12 Eylül cuntacılarının sözlerine yansımıştı. “Halkı askeri yönetime (faşizm) razı edebilmek için ölümleri izledik”. Siz ona kontrgerilla da diyebilirsiniz.

Yine doksanlı yıllara dair devlet ricali anılarında geçen “Bölgeye yeni savcı hakim atanınca lojman yakınında hafifinden birkaç bomba patlatmak…” benzer bir akıldır.

Dün Kürt yoğun illerde eli kanlı Hizbullahçıların kanlı ellerini yıkadıkları rivayet olunan türban karşıtı resmi kurumların bugün köktendinci eli kanlı çetelere Suriye sınırını geçirgen kılması benzer başlıkta ele alınabilir. Sahi el Kaide’yi gösterip bizi neye razı kılmak istiyorlar?

Elbette yanılacaklar.

Sağlıcakla kalın.