Bir çınar okul: Adana Erkek Lisesi

Şair Dostum Ferhat İşlek’in “Çınar Okullar/Çınar İnsanlar” başlıklı yazısı elime geçti. Türkiye’nin eski, köklü, ağırlıklı ve yaşayan okullarından söz ediyor.
 15. yüzyılda kurulan Galatasaray Lisesiyle başlıyor. İkincisi, 1884 yılında kurulan İstanbul Lisesi, sonra Vefa Lisesi, 1872’de açılan, ülkemizde ilk Türkçe eğitim yapan okulumuz. Kastamonu’da 1885’te açılan Abdurrahman Paşa Lisesi ve 1888’de açılan İzmir Atatürk Lisesi…
Ferhat İşlek’in sözünü ettiği sonuncu lise, benim de mezunu olmakla onur duyduğum Adana Erkek Lisesi…
“Okulun binası Anadolu’da kurulan en eski okul binası olarak kabul edilir,” diyen F. İşlek, okulun 1883’te Mekteb-i Rüştiye-i Askeri adıyla kurulduğunu, 1885’te 5 yıllık, 1889’da 7 yıllık idadiye dönüştüğünü, 1907’de on iki sınıflı Sultaniye’ye çevrildiğini anlatır.
1. Paylaşım Savaşı sırasında, 15 Temmuz 1917’de bir İngiliz uçağı bombalar okulu, bir öğretmen, iki öğrenci ölür.
1924’te Adana Lisesi, 1932’de de Adana Erkek Lisesi adını alır.
Nurullah Ataç, Arif Nihat Asya gibi birçok edebiyatçı öğretmenlik yapmış Adana Erkek Lisesinde…
Liseyle ilgili yazısının son bölümünde şöyle diyor Ferhat İşlek: “Orhan Kemal (Mehmet Raşit Öğütçü), Yılmaz Güney, İlhan Selçuk, Turhan Selçuk, Recep Bilginer, İ. Agah Çubukçu, Mesut Mertcan, Demirtaş Ceyhun, Hasan Hüseyin Korkmazgil, Faruk Tınaz, Hakkı Bulut, Aytaç Arman, Gazanfer Ündüz, Ruhi Su, Ercan Kont, Murat Kekilli, Ali Özgentürk, Cengiz Altındağ, Bülent Habora, Nihat Ziyalan Adana Erkek Lisesinin sinema, tiyatro, yazın ve müzik alanında kendilerini topluma kabul ettirmiş mezunlarıdır…
“Okul ortamı kültür sanat etkinlikleri ile öğretmenlerin sıcak ve sevecen yaklaşımlarıyla güzelleşiyor. Bu ortam öğrencilerin kendilerini özgürce ifade etmeleri, özgüven kazanmaları ve unutulmaz anılarla mezun olmaları bakımından önem taşıyor. Zaten bu konuda görüştüğüm Adana Erkek Lisesi mezunları da en çok eğitim ortamının güzelliğinden söz ediyorlar…
“(...)
“Nihat Ziyalan sinema sanatçısı ve aynı zamanda şair. Uzun yıllardan bu yana Sidney’de yaşıyor. Bana gönderdiği iletide, ‘Enver Mücen, Mahir Oruç, Ekrem Sezi, İsmet Yoğurtçu hocalarımdı. Onlar beni çocukları gibi görürdü. Güzel insanlardı. Sidney’den dostlukla,’ diyor…
“Çok şanslı bir kuşak olduklarını belirten, yine Adana Erkek Lisesi mezunlarından, şu anda ilerleyen yaşına rağmen Adana’da avukatlık yapan Anibal Akdamar da, edebiyat öğretmenleri olan B. Kaya Bilgegil ile Enver Mücen’i unutmuyor. Onlardan övgüyle söz ederken, ‘Felsefi derinliği olan öğretmenlerimizdi,’ diye ekliyor. Kendisine ait avukatlık bürosunda konuyla ilgili yaptığımız söyleşide, ayrıca sınıf arkadaşı Nurer Uğurlu’nun ‘Püren’ adını verdikleri bir edebiyat dergisi çıkardıklarını, kendisi ile birlikte Salih Sarıkaya, Uğur Say, Güven Şengil, Ali Özgentürk ve Turgut Kazan’ın tiyatro çalışmaları yaptıklarını, onlarla birlikte oyunlar sergilediklerini belirtiyor. Yaptıkları tiyatro çalışmalarını belgeleyen fotoğrafları gösterirken gözleri uzaklara dalıyor…”
Ferhat İşlek’in yazısını okurken benim de gözlerim uzaklara, yüreğim yakınlara daldı… Örneğin öğretmenlerimiz, Lütfü Solak, Mehmet Ali Bey, Galo (Tarihçimiz)… Bayan öğretmenlerimiz, Mihriban, Müselliha, Emel, Filiz ve Deli Avrat… Ve şairlerimiz, M. Kaya Canpolat, Sadi Samra, Kadir Pencaplıgil, Ceyhun Can, Şükrü Üstün… Yazarlarımız, Ömer Nida, Tuncer Uçarol, Erol İşisağ… Ve 1950’lerin ortalarında, Adana Şehir Tiyatrosunda sahnelenen “Sihirli Demir” adlı çocuk oyunundan bazı isimler: Yazan: Nebile Cezayirli, Kostümler: Suzan Çetinkaya, Dekorlar: Orhan Çetinkaya, Bale: Neclâ Benliay, Müzikler: Fehime Asyalı ve Sahneye Koyan: Vedii Cezayirli… Oyunculardan birkaç isim: T.Kazan, Hasan Basri, Turan Göbekli, Nurer Uğurlu, Anibal Akdamar, Oya Ersezer, Oya Yurtçu, Filiz Eren, Şükrü Üstün, Ahmet Or, Çetin Berköz, vb…
O yıllarda, “Benim Başkentim: Adana”nın nüfusu 200 bin kadardı. Belki inanmayacaksınız ama 11 tane aylık sanat dergisi ve gazetesi çıkardı, aksamadan: Salkım, Çığ, Şölen, Meşale, 18, Kimsecik, Sel vb… 5 tane günlük sabah gazetesi, yine günlük bir akşam gazetesi… 4.5 milyon insanın yaşadığı İzmir’de bugün acaba kaç tane çıkıyor, sanat dergi ve gazeteleriyle günlük gazeteler?