Tütün Deposu’nda geçmişle yüzleşme sergisi

Tarihin sayfalarının özellikle 19. ve 20. yüzyıllarda yaşanmış işgal, savaş, jenosit, sürgün, asimilasyon gibi siyasal ve toplumsal felaketlerle dolu olduğu biliniyor. Çoğu zaman ceberut, despot ve hastalıklı siyasal kişiliklerin yol açtığı bu felaketler, içinde yaşadığımız dünyanın çoğu bölgelerinde çeşitli yoğunluklarda halen devam ediyor.
Bu savaş ve kıyımların sebebi ister etnik olsun, ister dinsel ya da ticari, hepsi de yaşanıldığı yerde bir trajediye yol açıyor. Ancak, bugün siyaset yapan ve tarihe bir biçimde adını yazdıran yöneticiler, ordular, komutanlar ve yönetimde yetki sahibi olan etkin şahsiyetler yaşanmış bu acılardan hiçbir zaman ders çıkarma niyetinde değiller. Ama, yönetenlerin bugün niyeti ne olursa olsun, onlara tarihte yaşanmış, siyasal ve toplumsal tahribata yol açmış bölgesel ve yerel savaşların ve despotlukların sonuçlarını defalarca anlatmakta ve anımsatmakta fayda var.
Belleğimizi şöyle bir yoklayalım, Fransa Cezayir’i ne zaman işgal etti ve kaç bin insan öldü? Ya da İngiltere ordusu Kuzey İrlanda da ne kadar insanı öldürdü?  Yugoslavya parçalanırken Bosna Savaşı’nda ne kadar kan aktı ve kaç bin sivil ve asker yakını gözyaşı döktü. Bütün bunları bir daha anımsamak ve bellek tazelemek için şimdilerde özel bir sergi açıldı.
Güncel Sanat Merkezi olarak, duyarlı olan her türlü sergi ve etkinliğe mekanını açarak ev sahipliği yapan Tophane’deki Tütün Deposu, bugünlerde önemli bir etkinlikle tarihsel bir anımsatma yapıyor.
Tütün Deposu, Anadolu Kültür AŞ ve Açık Toplum Vakfı desteği ve iş birliği ile Bir Daha Asla üst başlığı ile Geçmişle Yüzleşme ve Özür içeriği ile düzenlenen bir sergiye mekanını açarak tarihe bir prizma tutuyor.
Küratörlüğünü Önder Özengi’nin editörlüğünü ise Asena Günal’ın yaptığı sergi yerli ve yabancı kapsamlı bir kaynak taraması yapılarak farklı coğrafyalardan farklı ülkelerin çeşitli zamanlarda yaşadığı trajik olaylar video sanat, fotoğraf ve yazılarla yer alıyor.  
Sergide tarihsel olarak 19. yüzyılda başlayan asimilasyon, kıyım ve sömürgeleştirme süreçleri Fransa’nın Cezayir İşgali, Avustralya’nın Aborjinler ve Torres Boğazı Adaları halkına karşı işlediği suçlar dönemsel özellikleriyle aktarılıyor. 20. yüzyılda ise katliam ve soykırım politikasının acımasızca yürürlükte olduğu ll.Dünya Savaşı yıllarında ABD’nin Japon Amerikalılara Toplama kamplarında tuttuğu sırada yaptığı eziyetler, Hitler Almanya’sının ll. Dünya Savaşı’nda Yahudilere karşı yaptığı soykırım, Britanya’nın 1971 yılında Kuzey İrlanda yaptığı Kanlı Pazar katliamı, Şili’de General  Pinochet’nin 1973 eylülünde Sosyalist Salvador Allende hükümetini darbe ile devirmesi ve Şili halkına yaptığı işkenceler, eski Bulgaristan devletinin Türk kökenli vatandaşlarına karşı yaptı asimilasyon ve yerinden etme politikasının siyasal ve toplumsal sonuçları ve son olarak Sırpların Bosnalı Müslümanlara karşı yaptığı soykırım, yazı, fotoğrafa ve görsellerle desteklenerek ayrıntılı olarak aktarılıyor.  
Sergide bu olayların yaşandığı ülkelerin sonraki yıllarda yöneticisi olan politikacıların olay yerinde ya da bir anıt karşısında zulüm gören halktan özür dilediği görüntü ve fotoğraflarda yer alıyor. Bu fotoğraflardan bir tanesi 1970 yılında Almanya Başbakanı, Sosyal Demokrat Willy Brandt’ın Varşova Gettosu Direnişi Anıtı’nın önünde diz çöküp özür dilediği fotoğraf da yer alıyor.
Son olarak bu sergi dolayısıyla Türkiye’de yüzyılın başında ve sonrasında yaşan Ermeni Soykırım girişimi ve tehcir, Anadolu’da yerleşmiş Rumlara karşı işlenen suçlar, Dersim Katliamı ve son otuz yılda yaşanan Kürt asimilasyonu, düşük yoğunluklu savaş ve çatışmalar için bugün siyasetçilerin bir özür borcu olduğunu da anımsatmakta yarar var.              
Halkların yaşadığı acıların tekrarlanmaması ve bir daha bu tür utanç dolu trajik olayların yaşanmaması için Tütün Deposu’ndaki sergiyi bütün siyasetçilerin ve yurttaşların görmesi gerekiyor.     
Bu arada sergi de yer alan yazı ve fotoğraflar tematik bir bütünlük içinde İletişim Yayınları’ndan kitap olarak da çıktı.
Tütün Deposu’ndaki sergi 15 Aralık tarihine kadar devam edecek.