Yüz yılı aşkın süre önceki mektuplardan

Ara sıra geçmişe göz atmak eğlenceli olur. Hıfzı Topuz’un Vatanı Sattık Bir Pula adını koyduğu “Namık Kemal’in Romanı”nda kimi yerde gülümsüyorsunuz, ama bu gülümseyiş genellikle buruk bir gülümseyiş oluyor. Örnek vereyim, Namık Kemal’in karısı biraz safçaymış. Mahmut Nedim Paşa’nın karısı misafir gelince Namık Kemal  “Aman politikadan söz etme” diye uyarmış. Kadın da yetiştirdiği tavukları anlatmaya başlamış. Ve  civcivlerini, piliçlerini yiyen kediyi. Misafirin sesi soluğu çıkmaz olmuş.
Meğer Mahmut Nedim Paşa’ya gözleri şehla olduğundan arkasından “kedi” derlermiş. Namık Kemal de Paşayı yermek için  “Kedimi boş bulunduğunda  talihsizlik faresi yedi, ah kedi vah kedi” diye  dilden dile dolaşan bir şiir yazmış. Mahmut Nedim Paşa’nın karısı kocasının lakabını bilmez olur mu?  Ev sahibi kediye beddua edip duruyor, gülse olmaz gülmese olmaz. Ev sahibesi de sakıncasız konu diye kediyi anlatıp duruyor.
Bu arada Mahmut Nedim Paşa biraz sallapati dolaşırmış. Namık Kemal 2 Haziran 1879 tarihli mektubunda Ziya Paşa’ya Mahmut Nedim Paşa’nın  “Midilliye teşrifleri üzerine” yaptığı ziyareti eğlenceli bir dille anlatıyor: “(...) Muhterem paşanın setresi (ceketi)ilikli, fakat pantolonunun düğmeleri açıktı. Setresinin ilikli olmasının sebebi gönlünü ve cebini bize göstermemek içindir diye düşündüm. Fakat pantolonunun düğmelerinin açık olmasına bir türlü anlam veremedim. Yanında bir şeyh vardı. Belki o şeyh, kendisinden Âdem Baba’yı herkese göstermesini istemiştir diye düşündüm. Mamafih Âdem Baba görünmüyordu. Hasılı ben herifi sevmiyorum. Çünkü vatana zararlı olduğunu biliyorum.”
Hıfzı Topuz Namık Kemal’in hatalarını da gösteriyor. O yüzden kitabın bütünü çok ilginç. Ama Namık Kemal’in kaleminden çıkan mektupları okumak keyifli.
Ancak eski mektuplar her zaman çok eğlenceli değil. Halit Ziya Uşaklıgil (1867-1945) bildiğiniz gibi döneminin en ünlü edebiyatçısıdır. Romanlarından Aşk-ı Memnu’yu  çoğunuz  hatırlar. Mektup 27 Ocak 1897’da Tevfik Fikret’e yazılmış.
Geçen gün yine idareye uğradım. Sizi yine bulamadım. Bir kere çoktan beri  görmediğim için  görmek istiyordum. İkincisi, yine çoktan beri İhsan Bey’e (Servetifûnun dergisinin sahibi) açmak istediğim bir soğuk meseleyi, para meselesini aracılığınıza havale edecektim.
Mai ve Siyah bitiyor. Ayrıca kitap olarak da basıldı. Bunun parasal yanı üzerine bir söz olmadı. Ben doğrudan doğruya İhsan Bey’le bunun üzerine görüşmekten ne yalan söyleyeyim utanıyorum. Ara yere bir aracı girince utanç da hafifleyecek gibi sanıyorum. Ben bilirsiniz ki zengin bir adam değilim.
Elbette aile tenceresine bir parça tuz katabilecek bir şeye karşı aldırış etmeyecek kadar kesem dolgun olsa hattâ düşünmek zahmetini bile almam. Geçenlerde işittim ki İhsan Bey kitapları bana bırakmayı tasarlıyormuş. Ben kitapları alıp da ne yapayım? Kitapçılarla çekişeyim mi? Topunu birden birisine satayım. O da ayrıca bir dert. Eğer İhsan Bey’in gerçekten düşüncesi bu ise benim için ağır bir yorgunluk daha hazırlanıyor demektir. İşte sizin aracılığınıza bu noktada gerekseme var. Bunlar için çözüm yolu bulamaz mısınız?
Şu satırları size utana utana yazıyorum. Eğer beni utandıracak bir duygu ile okuyacaksanız hiç okumamış gibi yırtıp atınız. (...) Cevap verir misiniz?​”
Cevdet Kudret’in Türkçeleştirdiği bu mektuba Tevfik Fikret ne cevap verdi, Uşaklıgil tenceresine tuz olacak bir para alabildi mi bilemiyoruz.  Ama bizim yazarlarımızın mektuplarından bu tür “soğuk konular” hiç eksik olmuyor, nedense.
Anlaşılan kimse simit çay ile yetinmiyor.