2013'te kadınlar

İngiltere’nin The Guardian gazetesi, 2013’ü tamamlamaya çok yaklaştığımız şu günlerde, gazetenin Kadın sayfasında yılın öne çıkanlarını seçmek üzere web sitesinde bir liste yayınladı. Listede; esin ve umut verici mektubuyla Taliban’a kafa tutan Malala Yusufzai; “Dear Daily Mail” şarkısıyla gazeteye sitem eden Amanda Palmer, bir filmdeki rolü için kilo vermeyi reddeden sinema oyuncusu gibi isimler var. Ben de kendi listemi hazırladım. Öyle ya da böyle gündemimize gelmiş, adından söz ettirmiş kadınlar… Bir yılın kapısını kapatıp diğerini selamlamak üzereyken, 2013’ün kadınlarından bazılarını buraya not edelim. Yılın kadınları onlardır benim için. Mücadeleleri, başarıları, mağduriyetleri, kavgaları, özgüvenleri ve cesaretleriyle bu ülkeden ve diğerlerinden kadınlar… Birinin direnci diğerinin umudu. Birinin cesareti diğerinin gücü. Birinin acısı hepsinin acısı. Birinin başarısı hepsinin gururu. 2014’te kadınlar için yine dayanışma dileyelim. Tek ihtiyacımız olan bu. Bana sorarsanız… Yapıştırmayı değil, kağıdı yırtmamayı öğrenmek isterim. Hangisine daha çok emek vereceğinizi biliyorsanız direniş güzelleşir. Kadın olabilenlerle karşılıklı yükselmek, çeşitlenmek, güçlenmek içindir zaman; olamayanlarla didişmek için değil. Mutlu yıllar!

* Haziran direnişinin ardından hız kesmeden yola devam eden, örgütlenmeyi başka bir biçimde yeniden güçlendirmeye ve direniş sürecinden cinsiyet eşitliği bakış açısını eksiltmek istemeyen Abbasağa, Yoğurtçu Parkı, Kuğulu Park ve diğer kadın forumları.
* Kadın gücünün dünyayı değiştirmeye yeteceğini bilen ve hep birlikte olursak olur diyerek yerkürenin dört bir köşesinde 14 Şubat’ta dans eden, “Dans edemeyeceksem bu benim devrimim değildir” diyen Emma Goldman’ın kulaklarını çınlatan kadınlar.
* Evlenmeden önceki soyadını kullanmasını engellediği gerekçesiyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine dava açıp Türkiye’yi mahkum ettiren, kadının soyadı konusunda Ayten Ünal, Sırma Oya Tekvar gibi kadınların mücadelesine taze bir soluk katan Betül Tanbay ve Gülizar Tuncer.
* Cam silerken düşüp ölen ve ev işçisi kadınların çalışma şartlarına dikkat çekilmesini sağlayan, çoğu güvencesiz ve her türlü riske açık çalışmakta olan binlerce ev işçisi kadından biri: Rukiye Şimşek.
* Başbakanın “Her kürtaj bir Uludere’dir” çıkışının ardından örgütlenerek kürtajın bir hak olduğuna dikkat çekmek için kampanyalar düzenleyen kadınlar.
* Bu yıl ikinci kez özel günler arasında yerini alan Dünya Kız Çocuklar Günü’nde “Çocukların evlendirilmesi suçtur, suça ortak olmayın” mesajı yayınlayan, sekiz yıldır çocuk gelinler sorununu gündemde tutan Uçan Süpürge.
* Edebiyatımızın toprağını havalandıran, başka ülkelerde de Türkçe’nin en iyilerinden olduğunu hatırlatan, eşsiz kitapların evrensel yazarı: Sema Kaygusuz.
* ‘Kızlı-erkekli evlerde kalıyorlar’ çıkışından sonra, Başbakanın ilgili sorusuna yanıt verdikleri bir video hazırlayan, basının yüz akı otuzdan fazla gazeteci kadının bir araya geldiği Kadın Gazeteciler Takipte Oluşumu.
* Çocuk gelinlerden söz ettiği bir konuşmasında cumhurbaşkanı ve peygambere hakaret ettiği suçlamasıyla yargılanan avukat Canan Arın.
* Eşcinsel ve transeksüel bireylere yönelik nefret, korku ve düşmanlığın giderek arttığının işareti olan, yazık ki pek çok kişinin ‘su testisi su yolunda…’ deyip geçtiği ve eril baskının böylece görmezden gelindiği cinayet ve intiharlar; Özge, Gaye, Doğa ve niceleri.
* Dersim’in Kayıp Kızları belgeseliyle 1938 kırımının örtüsünü kaldıran, oradaki öykülerle çıktığı yolda yenilerine rastlayıp herkes bilsin diye yine film yapan, unutturulmuş tarihimizle bizi kadın öyküleri üzerinden yüzleştiren yönetmen Nezahat Gündoğan.
* Cumhuriyet döneminde tiyatro sahnelerinin yıldızlarından Melek Kobra’nın trajik yaşamını anlatan Melek adlı oyunuyla Tiyatro Boyalı Kuş.
* TRT televizyonunda program sunarken giydiği elbisenin dekoltesi nedeniyle yayını sona erdirilen ve hedef haline gelen Gözde Kansu.  
* Teksas meclisinde aralıksız 13 saat konuşarak, Cumhuriyetçilerin önerdiği, kürtaj hakkını sınırlayan tasarının yasalaşmasını, dolayısıyla, kürtaj kliniklerinin kapanmasını önleyen Wendy Davis.
* Ölümüylü kadın edebiyatının ‘altın defter’i kapatan, Nobel ödüllü yazar Doris Lessing.
* Devrim deyince akla ilk gelen, çoğumuzun yurttaşı olmak isteyeceği aydınlık ülke Şili’de direnişin sembolüyken milletvekili
seçilen, böylece yaş ve cinsiyet ayrımcılığı yapmayıp komplekslerden uzak duran ülkesini takdirle anmamızı sağlayan Camila Vallejo.
* Parlamentodaki yemin töreni sırasında, önceden erkek bir dille yazılıp seçilmişlerin eline tutuşturulmuş yemin metnini okumayı reddeden, yerine eşitlik, barış, adalet vurgularıyla dolu alternatif bir yemini dillendiren Cumhuriyetçi Türk Partisi-Birleşik Güçler milletvekili Doğuş Derya.
* İspanya’daki mevkidaşının hamile kalınca basının malzemesi haline gelmesine aldırmadan kendini siyasetin eril çemberine bırakan ve ülkesi Almanya’da   savunma bakanı olan Ursula von der Leyen.
* Evde bıraktığı bebeği ölünce medyanın linçine maruz kalan, kırmızı pantolonu ve sarı saçları olmasaydı belki de haber bile olmayacak, ‘genç, güzel, öğretmen, anne, yalnız’ bir kadın olması toplumun iştahını kabartmaya yetmiş S.D.
* On yıldır emek çevresinde kadın gündemini izleyen, on yıllarca daha ayakta kalması gereken Petrol-İş Kadın dergisi. 
* Dünya genelinde her yıl hamilelik ve doğuma bağlı sorunlar nedeniyle ölen 18 yaşın altındaki 70 bin kız çocuk.
* Kuşkulu ölümü kayıtlara intihar olarak geçirilen V.B.’nin, bu bir cinayettir deyip sorumluların cezalandırılması için hukuk mücadelesi veren annesi ve kız kardeşi.
* Mısır çarşısının bombalanması olayında suçlu bulunarak ağır cezalar verilen, hukuk mücadelesini ülke dışında sürdüren, inadına yazıp çizip üreten sosyolog ve yazar Pınar Selek.  
* Hrant Dink suikastının ilk günlerinden başlayarak bütün dava sürecini yeni bilgilerle anlattığı kitabıyla toplumsal belleğimizi de belgeleyen avukat ve yazar Fethiye Çetin.
* Gezi Parkı için halk ayaklanmasına katılan ve başından yaralanıp uzun süre sağlığına kavuşamayan ve ironik biçimde artık geçmişini neredeyse hiç hatırlamayan Lobna Allami.
* Ankara’da evden kaçan, 13 kişinin tecavüzüne uğrayan, tıpkı on yıl önce N.Ç.’ye yapılanlar gibi ‘rızası vardı’, ‘yaşını bilmiyorduk’ gibi sanık savunmalarıyla çocuk istismarı davalarına daha dikkatli bakmak gerektiğini hatırlatan A.U. 
* Duruşları egemenleri rahatsız ettiği için medyada gözden çıkartılabilecekler listesine hep ilk sırada giren kadın gazeteciler; yani iktidarı ‘eleştirdiği’ için işten atılan Özlem Akarsu Çelik, Nilay Örnek, Ruhat Mengi ve niceleri.
* Ankara’da eşi Metin Cihangir tarafından karakol dönüşü öldürülen, mahkemenin verdiği ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasıyla şiddet mağduru başka kadınlara umut olan Gönül Dilekçi ve davasını takip eden Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu.
* Haziran’da tutuklanan İzmir’de Şakran Cezaevi’nde çıplak aramaya maruz kalan Gezi direnişi katılımcısı Elif Kaya.
* İdeal vücut ölçüleri dayatan, her kadını ‘o kadın’a dönüştürmek isteyen moda trendini dayatan, dizilerle onları kalıplara dökmeye çalışan düzeni mizahla yeren kadınların kurduğu lamasutra.net.
* Hava-İş sendikasında 250 gün süren grevde hakları için sonuna kadar direnen ve istediklerini alan çoğu kadın 305 işçi.
* Kadınları yerel limanlardan alıp yasal ve güvenli kürtajın sağlandığı uluslararası sulara geçen, Türkiye’ye de taşıdığı gemi kampanyalarıyla tanınan Women on Waves.
* Danimarka’da kamuya açık alanda bebek emzirmenin desteklenmesi talebiyle Kopenhag belediyesi önünde emzirme eylemi düzenleyen kadınlar.

VE 2013’E DAMGASINI VURMUŞ ‘BAĞZI ERKEKLER’ 

* TRT 1’de katıldığı iftar programında hamile kadınların yedinci aydan sonra sokağa çıkmasının ‘terbiyesizlik’ olduğunu söyleyen tasavvufçu ve avukat Ömer Tuğrul İnançer.
* Kadınlara yönelik şiddeti manşetine taşımakla iyi bir iş yaptığını zanneden, ama bilinçaltının iyi niyetten daha önemli olduğunu bilmediği için yerde yatan kadın fotoğrafına ‘Nakavt’ başlığını atan Takvim gazetesi.
* Fotoğrafını çeken kadın gazeteciye “Ben sizin bacak aranızı çekip gazeteye bastırsam…” diyen AKP Tokat milletvekili Zeyid Aslan.
* Birleşmiş Milletler’e “Kadına yönelik şiddetle uğraşacağına Suriye’ye bak” diyen, cinsiyet temelli şiddet, çocuk evlilikleri gibi birçok kritik konuda kadın örgütleriyle örnek çalışmalar yapmış seleflerini mumla aratan Diyanet İşleri başkanı.
* Üç de yetmez beş çocuk diyerek kadınlara bakışını kendi kendine teyit eden, listelerimizin vazgeçilmezi Tayyip Erdoğan.
* Yolculardan şikayet geldiği gerekçesiyle kabin memurlarına kırmızı ruj sürmeyi, tepe topuzunu, simli makyajı ve sarı saç boyasını yasaklayan Türk Hava Yolları yönetimi.
* Tecavüz edilen İsveçli bir kadının evde ve plajda çekilmiş fotoğraflarını kullanarak internet sitesinde foto-galeri yapan Habertürk gazetesi.
* Galatasay’la oynadığı maçta çıkan olaylar nedeniyle seyircisiz oynama cezası alan Beşiktaş’ın Çaykur Rizespor maçını sadece kadınların izleyebileceği yönünde karar alan yetkililer.
* Bingöl’de 16 yaşında bir kız çocuğu istismar ettiği suçuyla yargılanan sekiz uzman çavuştan M.T.’yi serbest bırakan mahkeme.
Daha sayalım mı?..