Çocuk evlilikleri sözlüğü

Kader, her yıl evlendirilmek suretiyle yaşamla bağı koparılan binlerce kız çocuktan biri oldu diye ağlamayı bırakın. Ölü kızlar yaşarken hiç görmedikleri biçimde sahip çıkılırken, evlendirilmesinler diye sahip çıkmamız gereken nice kız çocuğu hatırlayın. Düşünün, neden ailelerinin evinde misafir olarak yaşar bu kız çocuklar? Çocukluklarını hep eşikte bırakırlar, sonsuz bir şimdiki zamanda, gitmekle kalmak arasında, berbat bir arafta. Neden babaları onlardan kurtulmaya çalışır? Sığabildikleri yalnız kendi odalarıdır, o da varsa. Bir minder kadar bile yer kaplayamazlar, bir kadın kahkahası olamazlar. Kız çocuklar biz sessiz kaldıkça suskunluğun ta gövdesi olurlar. Onlara ağlamayın. Gülebilmeleri için lazım olan gücü hiçbir kız gözyaşından alamaz. Buna ömrü yetmez. İnadına gülün. Kızlarından daha kan pıhtısı iken vazgeçebilecek kadar id’e hapis toplumlardan olduğumuzu, habisliğiyle övüne övüne küçülen toplumlardan da olduğumuzu canımız yanarak idrak ediyoruz. Çocuklar ölüyor; orada öylece durup seyrediyoruz.
Uçan Süpürge Kadın İletişim ve Araştırma Derneği bir süre önce Sabancı Vakfı’nın katkısıyla bir bilgi seti hazırladı. Çocuk evliliklerinin eğitim, sağlık, ev içi şiddet, yasal haklar, medya, göç, insan ticareti gibi birçok başlıkla ilişkisini soru yanıtlarla anlatan, dipnotsuz, akademik çeviri kokmayan, saha çalışmalarına ve kurumsal birikime dayanan 12 fasiküllü bu setin içinde bir de sürpriz vardı: “Çocuk Evlilikleri ve İlişkili Kavramlar Sözlüğü”.
Çocuk gelin mi, pedofili mi; çözüm imamda mı eğitimde mi; bu iş doğunun mu yoksa batının mı problemi; bunlar gibi nice soruya yanıtlar aradığımız, kavram tartışmalarından yükümlülük ihlallerine kadar birçok noktaya parmak bastığımız şu günlerde, tarifleri tartışmaya devam edelim diye sözlük maddelerinden örnekler… Buyurun:
Aile: Çocuklarını daha büyümeden nişanlamak ve evlendirmek, ebeveynin sorumluluğunu kötüye kullanmasıdır. Aile çocuğunu istismara, şiddete, yoksulluğa, eğitimsizliğe, hastalıklara yollamakla değil, onu korumak, geleceğe hazırlamakla yükümlüdür.
Aile planlaması: Çocuk yaşta evlendirilenler aile planlamasının önemi ve korunma yöntemlerinin gerekliliği konusunda hemen hiç bilgi sahibi değildir. Kontrolsüz üreme davranışı sergileyen çiftler çoğunlukla erken evlenenlerdir.  
Anne ve bebek ölümleri: Çocuk yaşta hamileliklerde doğum öncesi ve sırasında anne ve bebeğin yaşamını yitirme riski, daha ileri yaşlardaki hamileliklere göre dört kat fazladır.
Boşanma: Evliliğin yasalar önünde sona erdirilmesidir. Erken yaşta yapılan evliliklerde boşanma ilk beş yıl içinde daha sık görülmektedir. Resmi nikahın olmadığı evliliklerde yasal boşanma da olmayacağından tazminat, nafaka gibi haklardan yararlanılamaz.
Cinsiyet seçimli kürtaj: Ataerkil kültürlerde erkek çocuk sahibi olmanın yüceltilmesi sonucu kız çocuk bekleyen anne adaylarına kürtaj olması yönünde baskı yapılabilmektedir. Buna direnemeyecek yaştakiler, çocuk gelinlerdir.  
Çeyiz: Kız çocuklar için bebeklikten itibaren biriktirilen, evlenirken ona armağan olarak verilen ev ve süs eşyaları ile giysilerdir. Çeyiz, evliliğin erken bir ilanıdır ve kişilerin ‘evlenmeme hakkını’ yok sayar.
Çocuk evliliği: Kadın ve erkek bireylerin; çocuklukları sona ermeden, ruhsal ve bedensel gelişimlerini belli bir düzeye çıkarmadan, hakları konusunda yeterli bilgi edinmeden, bu hakları kullanabilir hale gelmeden, evliliğin getireceği fiziksel ve duygusal koşullardan haberdar edilmeden, evlenmekle kazanacağı veya kaybedeceği yasal statüler kendisine bildirilmeden, baskı, korkutma, şiddet, tehdit ve yıldırmayla 18 yaşını tamamlamadan evlendirilmesidir.
Ensest: Çocuğa babası veya birinci dereceden erkek akrabaları tarafından uygulanan cinsel istismardır. Ensest erken evliliklerin hem sebebi hem sonucu olabilir.
Ergenlik: Çocukluktan gençliğe geçiş dönemidir. Bugün dünyada milyonlarca çocuk bu dönemi ‘evli’ hatta ‘çocuklu’ olarak geçirmektedir.

Erken evlilik: Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’ye göre 18 yaşın altındaki bireyler çocuktur. Bu bireylerin evliliği, ulusal yasalarca kabul edilse bile, çocuk evliliği kapsamına girer.
Evlilik: Evlilik; biyolojik kadın ve erkeğin, bedensel, ruhsal, bilişsel yeteneklerini belli bir olgunluk düzeyine ulaştırdıktan sonra, kendi hür iradeleri ve tam rızalarıyla, kendi seçtikleri kişilerle yasa önünde yaşamlarını birleştirmeleridir.
Evliliğin iptali davası: Zorla evlendirilmiş kişiler evliliğin iptali davası açabilir. Boşanma davasından farklıdır; iptal edilen evlilik hiç olmamış sayılır.
Fistül: Küçük yaşta hamileliğe bağlı gelişen bir rahatsızlıktır. Hamilelik yükünü taşıyacak kadar büyümeden çocuk sahibi olmaya hazırlanan kadınlarda, doğum sırasında idrar kesesinin delinmesi sonucu vücut sıvısının durmaksızın akmasıdır.
İmam nikahı: Dini esaslara göre yapılır. Meşrulaştırmamak için ‘imam nikahı’ yerine ‘dinî tören’ denmesi daha doğrudur. Yasal geçerliliği yoktur.
İntihar: Kadın intiharlarında nedenlerden biri de küçük yaşta zorla evlendirilmedir.  
Kölelik: Çocuk evlilikleri köleliğin günümüzdeki biçimidir.
Mahalle baskısı: Kadınlar ‘evde kalmak’, ‘yalnızlık’, ‘tehlikelere açık olmak’ gibi toplumsal tehditler yüzünden veya bu baskıyı hissetmek istemediği için küçük yaşta evlilik kararı alabilmektedir. Bu da zorla evliliktir.
Namus: Kız çocukların evlendirilmesinde ailelerin ileri sürdüğü bahanelerden biridir. Kız çocuklar namus yükü olarak görülmektedir.
Pedofili: Çocuklara cinsel ilişkiye girme eğilimidir. Bazı akademisyenler çocuk yaşta evliliği ‘pedofilinin kurumsallaşması’ olarak tanımlamaktadır.
Seçme hakkı: Her bireyin evleneceği kişiyi kendi özgür iradesiyle seçme hakkı vardır. Küçük yaşta yapılan evliliklerde kadınlar çoğunlukla ‘seçen’ değil, ‘seçilen’ olmaktadır.
Şartlı nakit transferi: Ekonomik güçlükler nedeniyle temel sağlık ve eğitim hizmetlerinden yararlanamayan, herhangi bir sosyal güvencesi bulunmayan ve düzenli bir geliri olmayan nüfusun en yoksul kesimine yönelik şartlı bir yardım programıdır. Kız çocukların erken evlendirilmesini önlemede etkin bir araçtır.
Yetersiz beslenme: Adolesan bir kızın günde 2500 kaloriye ihtiyacı vardır. Gebelikte ise alınan kilo başına 50 kalori daha alması gerekir. Yetersiz beslenen annelerin bebekleri ortalama sekiz santimetre kısa doğar.