Homer (4) ( nereli… )

Homer nereliymiş?

İşte bu soruya da ‘benimseme’ olarak yorumlanabilecek yanıt veremiyor bizde kimileri…

Batılılar gibi,
Kimileri  Sakızlı (Khios) (bizim kıta sahanlığımızda bir Yunan adası ) diyor…
Kimileri Khioslu ya da İzmirli    …
Kimi Kolofonlu, kimi İoslu, kimi Kymeli…(Hepsi Anadolu’da)
Sakız’da, belki benim görmediğim başka yerlerde de “Homer Kültür Evi” var.

Biz buna yakın biçimde benimsemeğe çalışıyor muyuz Homer’ i  ?
(Geçen yıl Bornova (İzmir) Belediyesi tarafından çağrıldım. Homer’i anlatmamı istediler. Sevindim…)

Azra Erhat’ın ulaştığı kaynaklara göre babasının adı Maion’dur. Meles ırmağının kıyısında doğduğu için hep ‘Melesigenes’ diye anılır. Meles Irmağı, İzmir’de, bildiğimiz ‘Pınarbaşı’…
Kısacası Homer İzmirzli…

Tam burada Azra Erhat’ın çağrısını yineleyeyim:

            “Gelin artık Homeros’ un İzmirli olduğundan kuşku duymayalım.”

Homeros’u en iyi, yaptığı ile biliyoruz.
Ortaya koyduğu yapıtla biliyoruz Homer’i…
Bu nedenle İ. Ö. 7 yy. dan beri Homer’den,yapıtlarından söz etmeyen yok.

Destanlarıyla Homer ne yapmış?

(Azra Erhat ile A: Kadir’e burada bir saygı duruşu…
Bize onu Türkçemizden okuyabilmeyi sağladıkları için…)

“İlyada, insanın insanla savaşıdır. Odise, insanın doğayla savaşıdır. “
diyor kısaca Azra Erhat.
Gene ona göre, İlyada’da anlatılan savaş tam bir çapulculuk savaşıdır. Bugünkü dille ‘emperyalist’ bir savaştır.

Homer Anadolu’yu anlatıyor. Anadolu’nun yaklaşık 20 yöresinden Troya’yı savunmaya koşan kişileri anlattığında, bir yanıyla, Anadolu’yu anlatmış oluyor çünkü. Savunmaya koşanlar biliyorlar ki Troya düştüğünde Anadolu elden gidecektir. (Çanakkale Savaşı’nda da böyle değil miydi?)

Beni İlyada’da en çok etkileyen Homer’in savaş üzerine söyledikleridir:

               “Savaş kahreder.”
“Savaş belalıdır.”
“Kan ağlatan savaş.”
“Acı veren savaş.”
“İnsanları yok eden savaş.”
“Gözyaşı döktüren savaş.”
“Yırtıcı savaş.”
“Canlara kıyan savaş.”
“Yiyordu her yanda bir sürü insanı bir sürü insan.”

Öyle değil midir?

(Mustafa Kemal Atatürk’ü bir daha anımsayalım: “Savunma olmayan savaş kıyadır. (cinayettir!) )

Destanın en önemli özelliği tanıklıktır. Bu tanıklıktan kuşku duymayız.
Manfred Korfman, Troya’ da çalışırken, İlyada okumasından buldu birçok şeyi…

Homer, mitolojinin temelini kurmuştur bir anlamda. O günlerde inanılan tanrı soylarını, birbirleriyle ilişkilerini, alanlarını, yetkilerini, görünüşlerini sayar döker. Bunları Heredot söylüyor…
Platon, ”Destan kutsal kitaptır.” diyor.
Her türlü bilgi için ona başvurulur. Eğitim onunla yapılır. Helenimsi çağda filolojinin başlıca konusudur.

Gelin Azra Erhat’ın çağrısına kulak verelim: Homer’in Anadolulu olduğundan kuşku duymayalım artık.