Erzurum’dan cemaat ve siyaset notları

Geçtiğimiz hafta, birkaç günlüğüne Erzurum’daydım. Şu an ağır bir hastalıkla boğuşan ve çocukluğumda üzerimde çok emeği bulunan, çok sevdiğim teyzemin son zamanlarında yanında olabilmek için.
Tabii gittiğiniz yer Erzurum olunca, bir gazeteci olarak oradaki varlığınız akraba ziyareti ile sınırlı kalamıyor. Malum Erzurum, Nurculuğun takipçilerinden Fethullah Gülen’in ve Mehmet Kırkıncı’nın memleketi. Her ikisi de bugün Nurculuğun yaşayan iki çok bilinen ismi.  
Erzurum Havalimanı’ndan çıkarken, karşımızda dev bir Erdoğan billboardı beliriyor. Üzerinde ‘Sizi cumhurbaşkanı seçecek kente hoş geldiniz’ yazılı. Erzurum’da gerçekleştirdiği cumhurbaşkanlığı mitinginden önce Erdoğan’ın havaalanından kente gelirken görmesi için hazırlandığı belli. Bir kentin gerçekleşmemiş bir seçimde kime oy vereceğinin teminatını bir politikacıya vermek kimin haddidir o da ayrı mesele.
Ancak sonuç, bu pankartta yazıldığı gibi oldu. Erdoğan, 30 Mart yerel seçimlerinde partisinin
almış olduğu 235.891 oyu, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde 251.019’e çıkardı. Yerel seçimlerde partisi Erzurum’da kullanılan oyların yüzde 58.8’ini almış olan Erdoğan, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde bunu 68.80’e çıkardı.
Yerel seçimlerde MHP aldığı 116.249 oy ile yüzde 29, CHP ise aldığı yüzde 6.281 oy ile yüzde 1.6 oranında kalmıştı. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ikisinin de ortak olarak desteklediklerini açıkladıkları Ekmeleddin İhsanoğlu ise, aldığı 66.168 ile yüzde 18.13’de kaldı. Bu iki partinin oyları cumhurbaşkanlığı seçimlerinde 56. 362 oy kaybı ile yüzde 12 oranında gerilemiş oldu.
Demirtaş ise, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde kentte barajı aşarak sürpriz yapan isim oldu. Azımsanmayacak bir Kürt nüfusunda bulunduğu Erzurum’da, BDP yerel seçimlerde aldığı 24.866 ile 6.2’de kalmıştı. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ise, Demirtaş aldığı 57.701 oy ile bu oranı 13.07’e çıkartı. Yani iki katından fazla.
Kabaca bakıldığında dini eğilimlerin güçlü olduğu kentte, yerel seçimlerde AKP’ye kaymış olan Kürt oylarının çok önemli oranda cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Demirtaş’ın etrafında toplandığını tahmin etmek zor değil.
Erzurum’da MHP’nin oylarının yerel seçimlerle kıyaslandığında cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yarıya inmiş olması da, bu oyların çok büyük bir bölümünün Erdoğan’a kaydığını düşündürüyor.
Dışardan bakıldığında Erzurum’daki siyaset tablosu ile ilgili olarak akla gelen sorulardan birisi şudur: Erdoğan, 30 Mart seçimleri öncesi Erzurum’daki mitinginde, Fethullah Gülen’i hemşehrilerine yuhalattı. Ve buna rağmen yerel seçimlerde Erzurum’da oyların yüzde 58.8’ini nasıl aldı ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinde bunu 68.80’e nasıl çıkardı?
Bunun hikmeti başka etkenlerle birlikte Erzurumlu bir başka hocadır: Said Nursi’nin talebesi ve Gülen’in de hocası sayılan Mehmet Kırkıncı Hoca.
Mehmet Kırkıncı’nın siyasetteki tercihi eski dönemlerde Süleyman Demirel’in Adalet Partisi’ydi. Kırkıncı, son yerel seçimlerde AKP’yi, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ise Erdoğan’ı destekledi. Bu arada, Erdoğan’ın da Erzurum’a gelişinde Mehmet Kırkıncı’yı ziyareti de, “sürpriz ziyaret” başlığı ile basına yansımıştı.
Erzurum’da cemaatlerin siyasi tabloya etkisini Gülen Cemaati’nden bir isimle konuşuyoruz. Yorumu şu oluyor: “Mehmet Kırkıncı hocanın, yaklaşık 90 bin öğrencisi bulunan ve Türkiye’nin en büyük kampüslerinden birine sahip Erzurum’daki Atatürk Üniversitesi’nde ciddi bir etkisi vardır. Hem üniversite yönetimi açısından hem de öğrenciler içinde bu etki geçerlidir. Gülen hocanın da, üniversitede bir etkisi vardır ama Mehmet Kırkıncı hocanınkine kıyasla zayıftır. Fethullah Gülen, erken bir döneminde memleketi Erzurum’dan ayrılmış, ağırlıkla batıda bulunmuş ve batılı klasikleri de okuyarak kendisini geliştirmeye çalışmış, Mehmet Kırkıncı ise hep Erzurum’da kalarak bir anlamda, cepheyi muhafaza etmiştir. Mehmet Kırkıncı hocanın Gülen’e kıyasla Erzurum’daki ağırlığı kentin geneli üzerinde de geçerlidir.”
Siyaset ile din arasındaki ilişki Erzurum’da böyle seyrederken, bunun gündelik hayata yansıması da muhafazakarlığın ağır göstergeleri biçiminde oluyor. Örneğin Erzurum’un merkezinde hala ‘ehram’ diye adlandırılan, çuvalı andıran, her taraflarını tamamen kapatmış olan kıyafetlerle dolaşan kadınlara rastlanıyor olması gibi.