HDP ve mesleki ve teknik eğitim

Birkaç haftadır mesleki ve teknik eğitim hakkında AKP, CHP ve MHP’nin seçim bildirgelerinde neler vadettiğine ilişkin yazdım ve üç sermaye partisinin de birbirinin benzeri hedefleri olduklarını iddia ettim. Kısaca bu partilere oy verenlere bir mesaj vermek gerektiğini düşünüyorum: Bu üç partiye oy verirseniz ve bunlardan biri iktidara gelirse, diyelim ki, çocuğunuz ortaokulu bitirdi ve merkezi sınava girdi, sınavda başarılı olup istediği puanı alamadı, Anadolu liselerine, fen liselerine giremedi, imam hatip liselerine de girmek istemedi ve bütçeniz de çocuğunuzu özel okula göndermek için yeterli değil, bu durumda çocuğunuzu mesleki ve teknik eğitim kurumlarına yazdırmak zorunda kalacaksınız ve geleceğini daha henüz 13-15 yaşları arasında belirlemiş olacaksınız. Oysaki bu yaşlar çeşitli mesleki gelişim kuramlarına göre çocuğun gelecekteki mesleğine karar vermesi için uygun yaşlar değil. Bu yaşlar hâlâ kendini anlama, araştırma, bulma, keşfetme ve deneme yaşları... Dolayısıyla, çocuğunuz zamanından önce belirli bir mesleği icra etmek üzere yetiştirilmeye başlanacak. Lise birinci sınıfın ortak dersler içermesine falan güvenmeyin. Bu sınıftan sonra mesleki ve teknik eğitim kurumlarından çıkıp hedeflediği lise türlerine geçenlerin sayısı çok az. Yani aslında durum hiç parlak değil...

Peki, HDP bu konuda neler diyor? Seçim bildirgesinde çocukların ve gençlerin eşitlikçi ve özgürlükçü bir anlayışla eğitim hakkına kavuşmasına ve eğitim almalarının sağlanacağına vurgu yapılırken nitelikli ve parasız bir şekilde eğitim hizmetlerinin sunulacağı belirtiliyor. Genel olarak bildirgede mesleki eğitime çok fazla değinilmemiş olsa da, çeşitli ifadelerinden çocukluk dönemi bitene kadar bütün çocukların aynı düzeyde eğitim almalarının sağlanacağını amaçladıkları söylenebilir. Yani aynı yaş grubunda olup çocukların kimisinin Anadolu lisesi kimisinin de fen lisesi gibi farklı nitelikteki kurumlarda eğitim alacağı söylenmiyor. Eğitimde ayrımcılığa son verileceğini belirtmiş olmaları, çocuklar arasında mesleki eğitim alanlar ve akademik eğitim alanlar gibi bir ayrımcılık yaratmayacakları anlamına geliyor.

En somut vaatlerden biri, 4+4+4 uygulamasına son verileceği... Bu, mesleki eğitim adı altında çocuk emeğinin sömürüldüğü mevcut sisteme destek oluşturan bir uygulamaya da son verileceği anlamına geliyor. Bu da olumlu bir nokta... Tam bu noktada çocuğun üstün yararının gözetilerek eğitim sisteminin yeniden yapılandırılacağına vurgu yapılması en azından mevcut uygulamaların yeniden ele alınacağının işareti... Dolayısıyla yepyeni bir yapının ortaya çıkacağını vadetmiş oluyor 

HDP... 

Mesleki eğitim kavramının geçtiği tek bir cümle var: “İstihdam odaklı yeni yaşam atölyeleriyle iş garantili mesleki eğitim ve meslek edindirme programları hayata geçirilecek.” Genel olarak istihdam odaklılık ve iş garantisi diğer partilerin de bildirgelerinde yer alan bir konu... HDP’de ise yeni yaşam atölyesi adlı bir uygulamadan söz ediliyor. Yeni yaşam felsefesinin yansıdığı bir cümle... Ama çok açık değil. Daha açık olmasını ve somut olarak nasıl bir yapılanmayı kastettiklerini bildirgeye yazmalarını beklerdim. 

Bunun nasıl bir uygulama olabileceğini bildirgenin başka bölümlerinde yazılanlardan çıkarsamak mümkün mü acaba? Örneğin, çocuk işçiliğini önlemek amacıyla stajyer ve çıraklık şeklinde kamufle edilen yeni kölelik koşullarını önleyici tedbirler alınacağının söylenmesi yeni yaşam atölyelerinin nasıl bir uygulama olabileceği hakkında bir fikir verebilir. Stajyerliğin ve çıraklığın kölelik şeklinde uygulandığını vurgulamış olması da önemli çünkü AKP, CHP ve MHP bu konuya hiç de böyle bakmıyor.

Eğitim sisteminin toplum ve doğayla bütünleşik ve ekolojiyi temel alarak yeniden yapılandırılacağına dair ifadeler de hem yeni yaşam atölyelerinin hem de genel olarak eğitim sisteminin hangi felsefeye dayalı yapılandırılacağına dair ipucu vermekte... Umarım bunlar, çocukların ve gençlerin kendi yeteneklerinin farkına varabilecekleri, zekalarının farklı boyutlarını ortaya çıkarıp kullanabilecekleri, kendilerini gerçekleştirebilecekleri ve sınıf farkının ortadan kalkmasına yol açacak olan bir genel eğitim sistemini ve yeni yaşamı müjdeliyordur.

Bildirgenin güçlü yönlerinden biri de yerel eğitim meclisleri... Merkeziyetçi anlayıştan uzak, çocuk ya da yetişkin her bireyin ve kesimin doğrudan katılımına dayalı bir uygulama... Yine de nasıl oluşturulacağı ve nasıl çalışacağı tarif edilmiş olsaydı daha yerinde olurdu.

Ancak ben, HDP’nin, özellikle sınıfların keskin farklılıklarla yeniden üretilmesine yarayan mesleki ve teknik eğitim hakkında daha fazla şey söylemesini beklerdim. Çünkü somut olarak o kadar çok olumsuzluk var ki, yerel eğitim meclislerine kararların bırakılacağını söylemek yetmiyor. Üç sermaye partisi somut olarak çok şey öneriyor vahşi kapitalizmin amacına hizmet eden, ama HDP’nin de bu somut olumsuzluklara vurgu yaparak somut önerilerde bulunması daha ufuk açıcı olurdu.