Bitemeyen kavga: Yellow Dog Sözleşmeleri

1930’larda yasaklanan Amerikan işçi tarihinin yüz karası “Yellow Dog” Sözleşmeleri  (Yellow Dog Contract) 2015’te Türkiye’de, İzmir’de yeniden ortaya çıktı.

İzmir’de SF LEATHER Deri Tekstil Konfeksiyon (SF Deri) işvereni, işyerinde örgütlenen Deriteks Sendikasına üye olan işçilerin iş sözleşmesini sona erdirmiş. İşçilerde sendika haklarının tanınması için demokratik haklarını kullanıp işyeri dışında direniş yapmaya başlamışlar.

İşveren, Ticaret Mahkemesine başvurup, bu eylem nedeniyle ticari zarara uğradığını ileri sürerek, zararının tazminini, işçilerin yapmış olduğu eylemin tedbiren durdurulmasını istemiş.

İzmir 2. Asliye Ticaret Mahkemesi 2015/572 E. sayılı dosyasıyla işverenin tedbir talebini kabul ederek; SF Deri işvereninin müşterileri, iş ilişkileri, ticari sır niteliğindeki bilgilerini,  organizasyon ve üretim bilgilerini,

ÇALIŞANLARA İLİŞKİN POLİTİKALARINI... afiş, pankart, yazı ve internet ortamında kullanmalarının engellenmesi doğrultusunda tedbir kararı vermiş.

Karara göre, SF Deri işyerinde çalışanlara ilişkin sendikasızlaştırma politikalarını sergileyen afişlerin asılması, bu bilgilerin toplantı ve gösterilerde kullanılması, internet ve sosyal medyada paylaşmaları, şirket müşterilerine, diğer kurum ve kuruluşlara fiziki olarak veya dijital ortamda gönderilmesi yasak.
Sendikal nedenlerle işten çıkarmalarda işçilerin karara tepki eylemine polisin müdahale etmesi sık görülmüştür.

Sendikal nedenlerle işten çıkarılan işçilerin yaptığı eylemin yasa dışı grev olup olmadığının tespiti için iş mahkemelerinin devreye girmesi de sık görülmüştür. 

Ancak sendikal nedenlerle işten çıkarılan işçilerin pankartlarının icra dairesi aracılığıyla toplatılmasını, işçilerin sendikal örgütlenme ve katılma hakkına saygı duymayan işverenin bu yasa dışı tutumunu teşhir etmesini, “Bizi işten çıkartan işveren SF Deri” demelerinin Ticaret Mahkemesi aracılığıyla yasaklanmasını yeni görüyoruz.

YELLOW DOG SÖZLEŞMELERİ NEDİR?

Bizde yeni olan bu uygulama 1930’lu yıllara kadar ABD’de görülüyordu. ABD işçilerin sendikalar aracılığıyla toplu pazarlık yapmaları, topluca greve çıkmaları emek tekeli yaratmak olarak görülüyordu. Sendikal haklar ve grevler, ABD antitekel yasasına dayalı olarak mahkemelerce yasaklanıyor veya durduruluyordu.

ABD’de işverenler, mahkeme kararlarına dayanak oluşturması için işçilerle adına “Yellow Dog Contract” (Sarı Köpek Sözleşmesi) denilen sözleşmeler imzalıyordu. Amerikan hukuk sisteminde geçerli kabul edilen Sarı Köpek Sözleşmeleriyle işçiler bir sendikaya üye olmaları halinde işlerinin tazminatsız sona erdirilmesini kabul ediyorlardı.

ABD’de işçilere sefalet getiren bu “Sarı Köpek Sözleşmeleri”, 1936 yılında “Wagner” yasalarıyla ortadan kaldırıldı. 

2015 yılında ise Türkiye’de sendikal nedenlerle işiten atılan Deriteks üyesi SF Deri işçilerinin pankartına Ticaret Mahkemesi kararıyla el konuldu ve sosyal medyada paylaşımı “yasaklandı”. Sırada işverenin işçilerle Yellow Dog Sözleşmesi imzalaması mı var?  

ABD’de yasaklarla çevrili sistemin yarattığı sefaleti ABD’li Yazar John Steinbeck “Gazap Üzümleri” isimli eseriyle gözler önüne serdi. Aynı yazar sefaletten çıkmak için işçilerin içinde bulunduğu sefaleti ise “Bitmeyen Kavga” isimli şaheser romanında dile getirdi.

ABD’de mahkeme kararıyla sendika ve grev hakkının yasaklanması, işçilerle Sarı Köpek Sözleşmesi imzalanması tarih oldu ama ABD’de tarih olan bu yüz karası uygulama Türkiye’de hortladı. 
Bitmeyen Kavga, bitemeyen kavga olarak sürüyor.