Homo sapiens ile Homo neanderthalis'in yolu kesişince…

Neanderthaller ile modern insanın Avrupa’da beraberce yaşadıklarını ve Neanderthallerin bundan otuz ila kırk bin yıl kadar önce yokolduklarını daha önceki yazılarımızda belirtmiştik. Bu yokoluşun nedenleri hâlâ tam olarak bilinemiyor. 2014 yılında yayınlanan bir araştırma ile bu yokoluş kırkbir bin ila otuzdokuz bin yıl öncesine tarihlendirildi. Yine bu araştırmaya göre Neanderthallerin yokoluşu Karadeniz’den Batı Avrupa’ya kadar geniş bir coğrafi bölgede gerçekleşti.
Bu tarihlendirmeye göre, modern insan ile Neanderthaller iki bin beşyüz ila beş bin yıllık bir sürede birlikte yaşadılar. Son bulgulardan önce Neanderthallerin yokoluşuna modern insanın neden olduğu düşünülüyordu. Buna göre modern insan vahşi bir şekilde Neanderthallerin yokoluşuna neden olmuştu. Son bulgular bunun böyle olmadığını. Neanderthallerin vahşi ve ani bir şekilde ortadan kaybolmadığını gösteriyor. Yine de bu yokoluşun kesin nedenleri bilinemiyor henüz anacak bunun daha önce düşünülenden daha karmaşık olduğu anlaşıldı. Neanderthallerin modern insanlarca asimile edildikleri de diğer bir hipotez.
Modern insan genlerinde yüzde bir ila yüzde üç oranındaki kısmın Neanderthallerden geldiği biliniyor. Yani modern insan (Homo sapiens) ile Homo neanderthalis yalnızca birlikte yaşayıp kültürel alışverişte bulunmamış, birlikte üreyerek gen alışverişinde de bulunmuş. Bu ilişkinin tam olarak hangi dönemde başladığı tam olarak bilinmiyordu. Nature Dergisi’nin 13 Ağustos 2015 tarihli sayısında yayınlanan araştırma buna ışık tutuyor.
Bu araştırmada, Romanya’da, Pestera cu Oase’de bulunan yaklaşık otuz yedi bin ila kırk iki bin yaşındaki modern insana ait bir çene kemiğinden çıkarılan DNA özel yöntemler kullanılarak dizilendi ve bu dizi analizi ile bu insanın genlerindeki Neanderthal DNA’sının oranı belirlendi. Oase bireyi modern insanın en eski örneklerinden biridir. Arkaik kalıntılardan DNA elde edilmesi oldukça meşakkatli bir süreç. Çünkü bu kalıntılarda insandan gelen DNA bulaşması da bulunuyor. Bulaşan DNA analiz yöntemleri ile ayrıldıktan ve kalan kısım analiz edildikten sonra bunun üç kromozomal segmente eşdeğer olduğu ve bunun Neanderthal kökenli olduğu anlaşıldı. Bu, Oase bireyinin genomunun yaklaşık yüzde 6-9’luk oranı Neanderthallerden geliyor ve bu geçiş dört ila altı nesil önce olmuş. Yani Oase bireyinin ninesinin ninesinin ninesi (ya da dedesinin dedesinin dedesi, ya da ninesinin dedesinin ninesi ve diğer kombinasyonları) Neanderthaller ile üremiş ve gen alışverişinde bulunmuş. Oase bireyinin genleri, modern Avrupalılar ile karşılaştırıldığında, Oase nüfusunun modern Avrupalıların gen havuzuna fazlaca bir katkı sağlamadığı anlaşıldı.
İnsanlar ve Neanderthallerin birlikte yaşam pratiklerini henüz bilmiyoruz. Araştırmalar bu konuda her geçen gün daha fazla ayrıntı ortaya çıkarıyor. Ancak savaşçı, istilacı ve şiddete dair yokoluş senaryolarının çok da geçerli olmadığı yavaş yavaş ortaya çıkıyor.