İşveren, toplu işçi çıkarma hükümlerini iş güvencesini engellemek amacıyla kullanamaz

SORU: Bizler üç yıldır bir yer döşemesi fabrikasında çalışıyoruz. Geçtiğimiz hafta içinde işveren işçilere işlerin kötüye gittiğini ve bu sebeple toplu olarak işçi çıkarılacağını söyledi. Böyle bir durumda bizim tazminatlarımızı vermeden işten çıkarması mümkün müdür?

CEVAP: İşverenin iş sözleşmesini haklı olarak derhal feshedeceği durumlar İş Kanunu’nun 25. maddesinde düzenlenmektedir. Kanun maddesinde işçinin iş sözleşmesinin derhal feshedileceği durumlar belirtilmiştir. Bunlara örnek olarak işçinin işine devamsızlık yapması, ahlaka aykırı davranışlar göstermesi, tutuklanması gibi hususlar maddede belirtilmiştir. Maddede belirtilen tüm bu hususların dışında işçinin iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda işçinin tazminatları ödenmelidir.  
Toplu işçi çıkarma durumunda da işveren işçilerine tazminatlarını ödemek durumundadır.
Toplu işçi çıkarma, ekonomik, teknolojik, yapısal ve benzeri işletme, işyeri veya işin gerekleri sonucu yapılmalıdır. Bu sebepler dışında toplu işçi çıkarma yapılamaz. İşveren, toplu işçi çıkarmak istediğinde, bunu en az otuz gün önceden bir yazı ile, işyeri sendika temsilcilerine, ilgili bölge müdürlüğüne ve Türkiye İş Kurumuna bildirecektir.
Toplu işçi çıkarma ise, işyerinde çalışan işçi sayısı:
20 ile 100 işçi arasında ise, en az 10 işçinin,
101 ile 300 işçi arasında ise, en az yüzde on oranında işçinin,
301 ve daha fazla ise, en az 30 işçinin, işine 17. madde uyarınca ve bir aylık süre içinde aynı tarihte veya farklı tarihlerde son verilmesi toplu işçi çıkarma sayılır.
Birinci fıkra uyarınca yapılacak bildirimde işçi çıkarmanın sebepleri, bundan etkilenecek işçi sayısı ve grupları ile işe son verme işlemlerinin hangi zaman diliminde gerçekleşeceğine ilişkin bilgilerin bulunmalıdır. Bildirimden sonra işyeri sendika temsilcileri ile işveren arasında yapılacak görüşmelerde, toplu işçi çıkarmanın önlenmesi ya da çıkarılacak işçi sayısının azaltılması yahut çıkarmanın işçiler açısından olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi konuları ele alınır. Görüşmelerin sonunda, toplantının yapıldığını gösteren bir belge düzenlenir.
Fesih bildirimleri, işverenin toplu işçi çıkarma isteğini bölge müdürlüğüne bildirmesinden otuz gün sonra hüküm doğurur.
Mevsim ve kampanya işlerinde çalışan işçilerin işten çıkarılmaları hakkında, işten çıkarma bu işlerin niteliğine bağlı olarak yapılıyorsa, toplu işçi çıkarmaya ilişkin hükümler uygulanmaz. Ancak, işveren toplu işçi çıkarılmasına ilişkin hükümleri iş güvencesine ilişkin (18, 19, 20 ve 21) madde hükümlerinin uygulanmasını engellemek amacıyla kullanması durumunda işçiler  bu maddelere göre dava açabilecektir.
Sizin de bu durumda, toplu işçi çıkarma sebebinin gerçekten işverenin aldığı işletmesel karar olmadığını düşünüyorsanız bu durumda işe iade davası açma hakkınız vardır.