İklimsel değişim ve kertenkeleler

Yerküre ısınıyor. Bu ısınmanın önümüzdeki yüzyıl sonunda yaklaşık 1.5-2 derece  olacağını öngörüyor Hükümetler arası İklim Değişikliği Paneli (IPCC)’nin hazırladığı rapor. Bu kadar az sıcaklık farkları önemsiz gibi gözükse de pek çok canlı türünün bu iklimsel değişimden çeşitli düzeylerde etkilendiği biliniyor.  
İklimsel değişimle artan sıcaklıkların türlerin fizyolojilerinde değişikliklere sebep olduğu, vücut boyutlarının küçülmesine neden olduğu bilinmekte. Şimdiye kadar küresel ısınmanın tropikal bölgelerde yaşayan soğukkanlı canlıları diğer soğukkanlı canlılara göre daha fazla tehdit edeceği düşünülmekte idi.
Bu kabule göre diğer soğukkanlı canlılar bu sıcaklık artışına karşı direnecek ya da bu artıştan yararlanacaktır.

Kertenkeler soğukkanlı canlılar. Sıcakkanlı canlıların aksine, vücut ısıları çevre sıcaklığı ile değişmekte. 2000 yılında Biogeographia adlı dergide yayınlanan araştırmaya göre Anadolu’da bilinen elli beş farklı tür kertenkele var*.  Bunların bir kısmı sadece Anadolu’da yaşıyor. Bunlar endemiktürler olarak tanımlanmakta. 2015 yılı ağustos ayı verilerine göre dünya üzerinde tanımlanmış 6 bin 154 farklı türde kertenkele bulunuyor.** Tanımlanan yeni türlerle bu sayı sürekli artmakta. 

Kertenkeleler biyoçeşitlilik bakımından diğer sürüngen sınıflarından çok daha zengin. 

Plos Biology Dergisinde 26 Ekim 2015 tarihinde yayınlanan araştırma IPCC raporunca öngörülen bu sıcaklık artışının kertenkeleler üzerindeki etkilerini yarı doğal deneylerle ortaya koymakta.*** Araştırmacılar bu çalışma için 18 yarı doğal kertenkele popülasyonunu iki yıl boyunca gözlemlemiş. Bunun için özel bir yarı doğal ortam yaratılmış. Bu yarı doğal ortamda iklim koşulları değiştirilerek iki farklı iklim yaratılmış. Bir tanesi bugünün iklim koşulları, diğeri ise IPCC raporunun gelecek için öngördüğü sıcaklık artışını taklit eden iklim koşulları. Sonuç mu? Daha yüksek sıcaklıklar, bu kertenkele popülasyonlarının vücutlarının daha hızlı büyümesine, daha erken yaşta erginliğe ulaşmalarına, yavru sayısının artmasına neden olmuş. Bunlar ise sırasıyla bu canlıların yaşam döngülerinin hızlanmasını ve hayatta kalan yetişkin kertenkelelerin azalmasını sağlamış. İki derece artan sıcaklıktan etkilenen kertenkele popülasyonları makalede de belirtildiği gibi hızlı yaşamış ve genç ölmüş. Araştırmacılar, bu koşullarda bu kertenkele popülasyonlarının yirmi yıl içinde soylarının tükeneceğini de hesaplamış. 
Yapılan projeksiyon, Avrupa’da yaşayan pek çok kertenkele türünün iklimsel değişimin yaratacağı sıcaklık artışından olumsuz bir şekilde etkileneceğini göstermiş. 

İnsan kaynaklı iklimsel değişimin ne gibi sonuçlara yol açtığını/açacağını ortaya koyan araştırmaların sayısı hızla artıyor. Ancak sorunun asıl kökenine (kapitalizme) dair bilimsel tartışmalar ise yok denecek kadar az. Sorunun kökeni ve kaynağı tartışılmadan, sorunun esas kaynağı ortadan kalkmadıkça, tartışılan ve üretilen çözümler daima yetersiz ve eksik kalacaktır.

* The reptiles of Anatolia: a checklist and zoogeographical analysis. R Sindaco, AVenchi, GM Carpaneto, MA Bologna. Biogeographia 21, 441-554, 2000.
** http://www.reptile-database.org/db-info/SpeciesStat.html    
***   Live Fast, Die Young: Experimental Evidence of Population Extinction Risk due to Climate Change Bestion et al. Plos Biology, Published: October 26, 2015 DOI: 10.1371/journal.pbio.1002281