Koşullar aleyhine değişiyorsa işçinin onayı gerekir

SORU: İyi günler. Özel bir şirkette alt kademe yönetici olarak çalışıyorum. Şirket 20 yıldır yöneticilerine haftada 2 gün izin vermektedir.  Günlük 9 saat çalışma ve bir saat mola. Şimdi ise haftada bir gün izin ve 7.5 saat çalışma ve bir saat mola verileceği sözlü olarak tarafımıza bildiriliyor.
Birincisi, yıllardır aynı olan çalışma saatlerimizi bizim onayımızı almadan bu şekilde değiştirebilirler mi? Haklarımız ne olur?
İkincisi, 7.5 saat çalıştırma olduğunda yarım saat mola ile 8 saat tamamlanması gerekmez mi? 7.5+1=8.5 saat bizi mağazada tutabilir mi? Çok teşekkürler, iyi çalışmalar.

CEVAP: İş Kanunu’nun 22. maddesi, çalışma koşullarında esaslı değişiklik ve iş sözleşmesinin feshi başlığı altında çalışma koşullarında esaslı bir değişikliğin işçinin onayı olmadan yapılamayacağını düzenlemektedir.
Esaslı değişiklik kavramı ise İş Kanunu’nda tanımlanmamıştır, ancak, doktrin ve Yargıtay kararları tarafından, işçinin aleyhine olan değişiklikler ‘esaslı değişiklik’ olarak kabul edilmiştir. Yani çalışma koşullarında yapılan değişiklik işçi için çalışmanın ağırlaştırılması anlamına gelmiş olmasını aramaktadır Yargıtay.
Yargıtayın kullandığı ölçüt, “İşçinin durumunun ağırlaştırılmasıdır”. İşçinin çalışma süresi, konumu, ücreti gibi alanlarda işçinin aleyhine bir durum var ise, bu işçi açısından esaslı bir değişiklik olarak kabul edilmektedir. Örneğin işçinin ücretinde bir indirim yapılacaksa bu 22. madde kapsamında çalışma koşullarında esaslı değişikliktir ve işçinin yazılı onayı olmadan böyle bir değişiklik yapılması işçiyi bağlamamaktadır.
Çalışma koşullarının denildiği zaman, dikkate alınacaklar; -işçinin iş görme borcu-işverenin ücret borcu-işin nasıl ve ne şekilde görüleceği-işin nerede görüleceği-işyeri çalışma yönetmeliği vb. işyeri uygulamaları-yıllık izin süreleri-çalışma saatleri-primler-dinlenme ve tatil gibi hususlardır. Bu gibi konularda yapılacak ve işçinin durumunu ağırlaştırmayacak esaslı değişiklikler ise işverenin yönetim hakkı kapsamında yapacağı değişiklikler olarak kabul edilmektedir. İşverenin yönetim hakkı ise eğer kötü niyetli bir tutum olarak değerlendirilmemiş bir durum ise, Yargıtay işverenin bu yönetim hakkı kapsamına müdahale etme hakkına sahip olmadığı yönünde kararlar vermiştir.
İlk sorunuzun cevabı olarak, yapılan bu değişiklik eğer sizin aleyhinize olan bir durum ise, yani çalışma koşullarınızı ağırlaştırıyor ise, bu durumda böyle bir değişikliğin sizin onayınız olmadan yapılması yani sizi bağlaması söz konusu değildir.
İş Kanunu’nun 68. maddesi ara dinlenme sürelerinin asgari sınırlarını belirlemektedir. Bu maddenin son fıkrasına göre, “Ara dinlenmeleri çalışma süresinden sayılmaz”. İş Kanunu’nun 63. maddesinde de, “Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok 45 saat” olarak belirlenmiş ve aksi kararlaştırılmadıkça bu sürenin, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanmasını hüküm altına almıştır. Dolayısıyla, her iki madde birlikte değerlendirildiğinde sizi, işyerinde yarım saat fazla tutma hakkı bulunmamaktadır.
Yargıtay, 8 saatlik 3 vardiyadan 12 saatlik 2 vardiyaya geçmenin iş şartlarının ağırlaştırılması olarak kabul etmekte ve bunu kabul etmeyen işçinin işyerine alınmamasını işveren feshi olarak değerlendirmekte; yine çalışma saatlerinin uzatılmasını iş şartlarının ağırlaştırılması olarak nitelendirmekte ve çalışma saatini yarım saat uzatmanın da iş şartlarını ağırlaştırdığına dair karar vermekte ve bunu kabul etmeyen işçinin çıkarılmasını işverenin haksız feshi olarak değerlendirmektedir.