Söze yüzümüzü döndüğümüz bir yıl olsun

2015’te yaşadığımız ülkede ölümler, çetelesini tutmanın bile güçleştiği bir hal aldı. Çatışma seslerinin yükseldiği ortamlarda, sözün etkisinin de gerilere itilmesi kaçınılmaz oluyor. 

Bu köşede yıl boyunca bu konular çeşitli biçimlerde yer aldı. 2016’da da yer almaya devam edecek. Yılın bu son yazısında, sözü bazı çok güzel kelimelere bırakmak anlamlı olabilir.

Can Yayınları, yılın son günlerinde ‘Lûgat365 Bazı Kelimeler Çok Güzel’ adlı bir kitap çıkardı. Kitabı hazırlayan Banu Ertuğrul ile Onur Ertuğrul, kitabın girişinde kendilerini ve kendilerini bu çalışmaya yönlendiren nedenleri şöyle anlatıyor: “Öğretmen değiliz. Yazar değiliz. Çevirmen bile değiliz. Bizim kelimelerle ilişkimiz platonik bir aşk ilişkisi. Kelimelere ve birbirine sevdalı iki kişiyiz. (...) Kelimelerin ne kadar güzel şeyler olduğunu insanlara hatırlatmak, güzelliklerini popüler dille gösterebilmek, yeniden gündelik hayata karışıp görünür olmalarını sağlamak umuduyla çıktık bu yola.”

Önemli edebiyatçı ve yazarların çok güzel sözlerinden bazılarının seçkisinden oluşan bu çalışma, yılın sonunda okuduklarım içinde bana en iyi gelen kitaplardan biriydi. 

Ama şunu da söylemeden geçersem eksik bırakmış olurum. Kitapta sözü aktarılanlar içinde kadın edebiyatçı ve yazarlar, erkeklere kıyasla çok sınırlı. Edebiyatımızda geriye çok güzel sözler bırakmış kadın yazar sayısının çok daha fazla olduğunu biliyoruz. Elbette seçiş hakkı kitabı hazırlayanlarındır. Ben naçizane bir gözlemimi paylaşmış oluyorum. 

Bundan sonrası için söz, yeni yılın yüzümüzü söze döndüğümüz bir yıl olması umuduyla, kitapta yer verilen çok güzel kelimelerde:

“Onu bir an evvel kollarımın arasında tutmak... Yahut sadece yüzüne bakmak, uzun uzun ellerini okşamak ve artık beraber, her zaman için beraber olduğumuzu bilerek karşı karşıya oturmak... Bu artık bir hakikattir, halbuki ben şimdiye kadar bunu tahayyül etmekten bile çekiniyordum.” (Sabahattin Ali, İçimizdeki Şeytan)

“Her şeyin bir çaresi vardır. Fakat insan bozuldu mu, bunun çaresi yoktur. Sen cilt yapıyorsun; şiraze nedir bilirsin. Bizde insanoğlu şirazesiz kalmış. Hayat onun için ahenksiz, birbirini tutmayan, günün hayatına cevap vermeyen bir yığın ölü kıymetler tarafından idare ediliyor. (Ahmet Hamdi Tanpınar, Garip Bir İhtilalci)

“- Gözden ırak, gönülden de ırak olur mu efendimiz?

 - Hayır Olric. Yüreğinde bir yer açıp oraya oturttuğun her kimse, seninle birlikte gider her yere.” (Oğuz Atay, Tutunamayanlar)

“Velhasıl onlar vurdu biz büyüdük kardeşim” (Ece Ayhan, ‘Yalınayak Şiirdir’, Bütün Yort Savul’lar!

“Saf olana, bozulmamış olana, sahih şeye ulaşmak istiyorsun. Ama yok öyle bir başlangıç.” (Orhan Pamuk, Yeni Hayat)

“Anneler, her yerdeler. Bütün topraklarda aynı acımasız düzenin sürüp gittiğinin en gerçek kanıtı gibi sokaklardalar.” (Ece Temelkuran, Oğlum Kızım Devletim)

“Bu kekre dünyada
Yazık, geçit yok aşka
Bir şey yok
Paylaşacak, acıdan başka” (Metin Altıok, ‘Kıyısından Tutunmak Yaşama Bir Günbatımında’, Bir Acıya Kiracı.

“Bu âlemde hiçbir hesap, bağlanma bedava değildir. Hepsi aynı fedakârlıkları ister. Ve en iyiden en kötüye bir adımla geçilebilir.” (Ahmet Hamdi Tanpınar, Saatleri Ayarlama Enstitüsü)

“Ben ki 29 yaşındayım. Ama binlerce yıldır seni arıyor, hasretini çekiyorum.” (Ahmed Arif, Leylim Leylim )

“Vah memleketin hâli, ah memleketin hâli. Bu gidiş ne olacak sorusunu birbirine sormayan yok. Ama hiçbir kimse, bu yakınanlar, ah vah edenlerden hiç kimse de durumumuzu düzeltmek için parmağını kımıldatmıyor.” (Yaşar Kemal, Baldaki Tuz)

“O gecenin ilk ve son busesini yine dudaklarımız temas etmeden birbirinin ateşini içerek aldık, ayrıldık.” (Halide Edip Adıvar, Kalp Ağrısı)