Alacak davası açmanız gerekir

SORU: Bir inşaat firmasında bir yıldan fazla mimar olarak şantiyede çalışmaktayım. Dört aydır işyerinden maaş alamıyoruz, on gündür de grevdeyiz. Dört beş yıllık çalışan işçiler var. Bu arkadaşlar şimdi noterden ihbar çekseler veya Çalışma Bakanlığı’na vs şikayet etseler ihbar, kıdem tazminatlarını ve diğer alacaklarını alabilirler mi?

CEVAP: 4857 Sayılı İş Kanununun 34. Maddesi, ücretin gününde ödenmemesi halinde işçilerin iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınma hakkını düzenlemektedir. Buna göre, “ücreti ödeme gününden itibaren 20 gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmeyen işçi, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir. Bu nedenle kişisel kararlarına dayanarak iş görme borcunu yerine getirmemeleri sayısal olarak toplu bir nitelik kazansa dahi grev olarak nitelendirilemez. Gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır.”
Bu açıkça belirtilen düzenlemeye göre, işçilerin iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınma hakkı ücreti ödenmeyen tüm işçiler için geçerlidir. Dolayısıyla bu duruma her ne kadar fiili olarak sorunuzda olduğu üzere,  grev denilse de yasal olarak iş görme borcundan kaçınmaktır. Dolayısıyla, işverenin bu hakkını kullanan işçilerini, yasadışı grev yapıyorlar gibi bir gerekçe ile tazminatsız olarak işten çıkarması söz konusu olamaz.
Aksine, maddenin ikinci fıkrasının düzenlemesi, bu işçilerin bu nedenle iş akitlerinin çalışmadıkları için de feshedilemeyeceğini ve yerine yeni işçi alınamayacağını ve bu işlerin başkalarına yaptırılamayacağını düzenlemektedir.
İşçinin haklı nedenle derhal fesih hakkını düzenleyen İş Kanununun 24. Maddesinin II. Fıkrasının (e) bendinin düzenlemesine göre de işverenin işçinin ücretini kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap etmemesi veya ödememesi halinde de, işçi,  iş şözleşmesini haklı nedenle derhal sona erdirebilecektir.  Üstelik ücret ödenmemesi, devam ede gelen bir durum ise, sorunuzda olduğu gibi, bu durumda 6 günlük bir fesih süresi de söz konusu olamayacaktır. Ücretin ödenmemesi ile ilgili işçi tarafından yapılan haklı fesihlerde Yargıtay uygulaması ve mahkeme kararları bu doğrultudadır. Ancak, ihbar tazminatını, sözleşmeyi kendileri haklı olarak sona erdirdikleri için alamazlar.
Ücretleri ödenmeyen bu işçiler, elbette noterden işverene bir ihtarname göndererek, ücret alacaklarını, sözleşmeyi feshederek de kıdem ve varsa yıllık izin ücreti, hafta tatili ücreti, fazla mesai alacakları gibi haklarını talep edebilirler. Veya Çalışma Bakanlığı’na bağlı kuruma Alo 170 hattına da şikayet edebilirler. Ancak, uygulamada hemen hiç bir işveren noterden çekilen bir ihtarname ile veya Çalışma Bakanlığına yapılan bir şikayet ile işçiye tazminatlarını, yasal haklarını ödememektedir. Kanunda açıkça yazmasına rağmen yine de iş mahkemesinde bir alacak davası açmanız gerekecektir.