Acı çilek

Rosalba Cruz Moran 23 Kasım 2015’de yapılan duruşmada suçlu bulundu. Kendi bebeğini öldürmekle suçlanıyordu. Yargıç bu suça uygun düşen cezanın 25 yıl olduğuna karar verdi. 

Rosalba Meksika’nın Oaxaca eyaletinden. Ana dili Mixteco; İspanyolcası ise pek iyi değil. Ondan önce milyonlarca yerlinin yaptığı gibi doğduğu topraklardan ayrılmış. Geçtiği yolları, ödediği paraları, yaşadığı haksızlıkları, çektiği acıları tam olarak bilmek ve sıralamak oldukça zor. Ama yolunun Kaliforniya’ya çıkması, Los Angeles yakınlarında tarım işçisi olarak çalışmaya başlaması bilinen bir senaryo.

Rosalba ve onun gibi kayıtsız milyonlarca tarım işçisinin sebze ve meyve tarlalarında çalışması hiç şaşırtıcı değil. Rosalba’nın çilek toplaması da şaşırtıcı değil. Ama dava sürecinde ortaya çıkan ve medyada yer alan gerçekler hem şaşırtıcı, hem de ürkütücü. En azından milyonlarca tarım işçisinin yaşadıklarını bilmeyenler için...

Rosalba doğduğu toprakları geride bırakıp Kaliforniya’da bir tarlada doğum yapana dek kim bilir kaç kadının başına gelenleri yaşamış. Birçok erkeğin anlamak bilmek hatta duymak istemediği nice cinsel saldırıları. Tecavüze uğraması bunlardan yalnızca biri. Ama belki en kötüsü çünkü gebe kalmasına ve sonra suçlanmasına neden olmuş.

Rosalba 2012’de çilek toplarken sancıları başlamış. Diğer işçilerden ayrılmış; hemen yakındaki, çilekleri çoktan toplanmış bir tarlaya geçmiş ve sonra bayılmış. Uyandığında bebeğin geldiğini anlamış. Bebeğini doğurmuş, boğazına dolanan kordondan kurtarmış ve emzirmeye çalışmış. Ardından yola çıkıp geçen arabalardan yardım istemeyi akıl etmiş ama yolda durdurabileceği bir araba bulamamış. 

Bütün bunları yaşamayanların anlaması zor. Rosalba bebeğinin geldiğini kız kardeşine haber vermek için ona telefon etmiş. Bu arada bebeğinin fotoğrafını da çekmiş. Ama ne yapması, ne düşünmesi gerektiğini akıl edememiş. Bebeği ile gelirse kız kardeşi onu kabul eder mi, eve alır mı, yoksa bu dilini bilmediği dünyada yapayalnız kalır mı, hiç bilememiş. Yaşadığı korku sonucunda bebeğini tarlada bırakmış ve kaçmış. Bebeğini bir bulan olsun diye dualar etmiş.

Bebek üç gün sonra o tarlada ölü bulunmuş. Yetkililer hemen kapsamlı bir soruşturma başlatmışlar. Bebekten alınan DNA ile çevredeki işçilerin DNA örnekleri karşılaştırılmış. Önce bir akrabasının izi, ardından Rosalba’nın izi bulunmuş. Sahte belgelerle çalıştığı için Kasım 2012’de gözaltına alındığından yetkililerin Rosalba’yı bulması zor olmamış.

Soruşturmayı yürüten savcı Rosalba’nın başına gelenleri ve yaşadığı paniği anlamaya çalışmamış. İddianamede, “yaşam tarzını değiştirmek” yerine, bebeğini zalimce ölüme terk eden bir anne senaryosu işlenmiş. Onu sorgulayanların İspanyolcasını anlayamamış ve bu nedenle çelişkili yanıtlar vermiş olması; yaşadığı tecavüz, yerinden yurdundan kopmuş koparılmış yalnız bir kadın olması iddianamede yer almamış.

Rosalba’nın çok zor koşullarda yaşama tutunmaya çalışan, en iyi olasılıkla asgari ücret karşılığında gün boyu tarlalarda çalışan bir tarım işçisi olduğu iddianamede yer almamış. Onun bir cani olduğunu iddia eden, “yaşam tarzını” sorgulayarak ona ahlak dersi veren savcının yılda 150 bin dolar kazandığı veya Kaliforniya’daki tarım sektörünün belkemiğinin bu “kayıtsız” ve “ahlaksız” emek gücü olduğu da vurgulanmamış.

Kaliforniya’dan gelen çileklerin arkasında kim bilir kaç acı öykü var. Acı çilek öyküleri. Acı öyküler yalnız çilek öyküleri değil. Diğer meyveler ve sebzeler de nice acı öykü ile dolu. Kaliforniya’daki bu acı öyküler bize hiç uzak değil. Pamuk, fındık, kiraz – hepsi acı öykülerle dolu. Soma ve acı kömür gibi. Zonguldak gibi. Acı ve kara kömür gibi.

Öyküler orada. Mesele bu öyküleri bilmek de, anlatmak da değil. Mesele bu öykülerin sonu da değil. Asıl mesele bu acı öyküleri daha başlamadan değiştirmek...