Metin yok olur mu?

Geçtiğimiz günlerde Facebook Avrupa, Afrika ve Ortadoğu sorumlusu Nicola Mendelsohn metinlerin yavaş yavaş kaybolacağını, önümüzdeki beş yıl içinde Facebook’un büyük olasılıkla tümüyle videolardan ibaret olacağını iddia etti. Üstümüze bunca bilgi akarken, bir hikayeyi anlatmanın en iyi yolunun video olduğunu iddia eden Mendelsohn, videolar sayesinde daha kısa sürede daha fazla bilgiye ulaşabildiğimizi belirtti. Mendelsohn’un bu demeci ile ilgili yürütülebilecek metnin edebi/sanatsal gücü üzerine olan tartışmayı şimdilik bir kenara bırakıp biraz işin teknik yanlarına bakalım.

İcadı ile “tarih öncesi çağları” kapatıp “tarih çağlarını” başlattığımız yazının yerini –en azından sayısal ortamda- videolar alabilir mi? Videoların daha kısa sürede daha fazla veriyi insan beynine taşıyabildiği doğru olmakla birlikte taşınması başarılan verinin niteliği başlı başına bir tartışma. Her geçen gün daha kaliteli, daha detaylı videolara daha gelişmiş sistemler ile ulaşsak da insan beyninin yapısı bir videonun tüm detaylarını tek izlemede almamıza izin vermiyor. Bilmem kaç kere izlediğiniz o çok sevdiğiniz filmde daha önce hiç fark etmediğiniz bir detayı farkettiğiniz anı bir düşünün. Yazının insan beyinde algılanmasının nasıl olduğunu bilmesem de algılanmasında –yazı ile kolayca anlatılamayacak- başka türlü bir keskinlik olduğunu ve insan beyninin yazıyı sıradışı bir şekilde kusursuza yakın bir şekilde algıladığını rahatça söyleyebilirim.

Yazının algıdaki avantajı bir yana, yazının sayısal ortamda üretilmesi, işlenmesi, dağıtılması ve okunması işlem ve veri yükü açısından video ile karşılaştırılamayacak denli kolay. Sayısal dünyada bir videoyu bulmak çok zor değil. Bir de uzunca bir videonun içinde belirli bir bölümü bulmayı deneyin de görelim. Söz konusu olan -uzunluğu ne olursa olsun- bir metin olduğunda içinde arama yapmak oldukça kolay. Öte yandan bir video içinde arama yapmanın verimli bir metodu henüz mevcut değil. Bir videonun içinde bir şeyler bulabilmenin şimdilik en iyi yolu video içeriğinin zaman kodları ile metin olarak indekslenmesi ve bu indeks içinde yapılacak metin araması.

İnsanlık tarihine yazıya baktığımızda sürekli değişmekte, dönüşmekte olan bir obje görüyoruz. Yazı insanlığın ihtiyaçları ile şekillenmiş, yeni gelişmelerle yeni özellikler edinmiş: Şifrelenmiş, sayısal dünyaya taşınmış, fotoğraflara ve videolara girmiş, anında iletilebilir hale gelmiş... Videonun metni yok edebileceğini bir an olsun düşünmek bile işgüzarlıktan başka bir şey değil.