Bakteriler ve resim

Geçtiğimiz günlerde Amerikan Mikrobiyoloji Topluluğu (American Society for Microbiology, ASM) 2016 Microbe (Mikrop) Kongresi’ni düzenledi1.  Ancak bugünkü yazımızın konusu kongrenin güçlü bilimsel içeriği değil. ASM her yıl yalnızca üyelerinin katılabildiği bir Agar Resim Yarışması düzenliyor (Agar Art 20162). Bu yarışmaya yollanan eserler ve eserler arasından ödül alanlar bu kongrede sergileniyor. Bu resim yarışmasının boyaları mikroorganizmalardan ve tuvali ise mikroorganizmaların üzerinde büyüdükleri katı bir besiyerinden oluşuyor. Bu besiyeri içerisinde temelde, mikroorganizmaların büyümesini sağlayacak karbon ve azot kaynakları, çeşitli mikro elementler, metaller bulunuyor. Bu besiyeri katı hale getiren şeyse agar denilen ve bir çeşit deniz yosunundan elde edilen madde. Agar sıvı haldeki besiyeri jelleştirerek katı hale getiriyor ve mikroorganizmaların üzerine tutunarak büyüyebileceği bir yüzey oluşturuyor. Agar üzerine resim yapabilmek için çeşitli koşullar altında farklı renklerde pigmentler üreten mikroorganizmalar, protein mühendisliği yöntemleri ile genleri değiştirilen, florosan protein genleri transfer edilen mikroorganizmalar sıklıkla kullanılıyor.
Bugün çeşitli mikroorganizmalarda farklı renkteki pigmentleri üretmekten sorumlu genleri keşfedip, tanımlayarak bunları laboratuvarda daha kolay kültürlenebilen farklı mikroorganizmalara aktarabiliyor ve bu pigmentleri üretmelerini sağlayabiliyoruz.
Bu yılki yarışmaya 27 farklı ülkeden 116 eser katılmış. Birincilik ödülünüyse yumurtanın döllenmesinde spermlerin yarışını yansıtan “The First Race” (İlk Yarış) adlı eseri ile Danimarka’nın Kopenhag Üniversitesi’nden Veteriner Dr. Zohorul Islam kazandı. Yandaki resimde de gösterilen eserde Dr. Islam dört farklı bakteriyi boya; seçici bir agar besiyeriniyse tuval olarak kullanmış. Kırmızı boyayı oluşturan Staphylococcus aureus hem insan hem de hayvan için fırsatçı bir patojen. Yeşil rengi veren Staphylococcus xylosus, insan teninde yaşayan kommensal bir organizma. Beyaz rengi oluşturan Staphylococcus hyicus, bir tür domuz hastalığına sebep olan hayvan patojeni. Sarı rengi veren organizma olan Corynebacterium glutamicumise endüstride L-glutamat ve L-lisinaminoasitlerinin üretiminde kullanılan ve hastalık yapıcı olmayan bir bakteri. Yarışmada kamuoyu oyları ile People’s Choice ödüllerini alan eser ise “Bacterial Shadow of a Wolf” (Bir Kurdun Bakteriden Oluşan Gölgesi) İstanbul Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi’nden doktora öğrencisi Barış Halaç ve lisans öğrencisi Sevgin Can’a ait.
Sanat eserlerinde mikroorganizmaların kullanılması yaygınlaşmaya başladı. Yazımızda yer alan resimlerde bunların en iyi örnekleri görülebilir. Van Gogh’un Starry Nights (Yıldızlı Geceler) tablosuna benzeyen ise benim favorim. Siz ne dersiniz?

1http://www.asmmicrobe.org/
2http://www.microbeworld.org/backend-submitted-news/2063-call-for-entries-asm-s-2015-agar-art-contest-2