Bir mahpus için 4 Temmuz ne ifade ediyor?*

Böyle bir zamanda, ağır ironi içeren ve ikna derdi olmayan yorumlara ihtiyacı oluyor insanın. Eğer yeteneğim olsaydı ve halkın kulaklarına ulaşabilseydim, ısırıcı saçmalık, patlayıcı sitem, utandırıcı iğneleme ve haşin azarlamayı kağıdın üzerine boca ederdim. İhtiyacımız olan ışık değil ateş, tatlı bir çiseleme değil yıldırım. Fırtınaya, tayfuna ve depreme ihtiyacımız var. Toplumun hisleri hızlandırılmalı, toplumun vicdanı canlandırılmalı, toplumun öncelikleri karışmalı, toplumun sahtekarlığı açığa çıkmalı ve onun Tanrı’ya karşı suçları ortaya çıkmalı.
Amerikan köle için 4 Temmuz ne anlama geliyor? Cevaplayayım; onun kurbanı olduğu adaletsizlik ve zulmü, yüzüne, yılın geri kalan günlerinden çok daha sert biçimde çarpan bir gün. Onun için sizin kutlamalarınız sahtedir; övündüğünüz özgürlüğünüz, uğursuz bir kimliktir; sizin ulusal muhteşemliğiniz gösterişli şişinmelerdir; zevkle çıkardığınız sesle boş ve kalpsizdir; özgürlük ve eşitlik çığlıklarınız içi boş taklitlerdir; sizin dua ve ayinleriniz, sizin o dinsel tören ve ağırbaşlılık dolu vaaz ve şükürleriniz, onun için saf gösteriş, hile, kandırma, saygısızlık ve riyakarlıktır, vahşi bir ulusu gözden düşürebilecek suçların üzerine çekilen ince bir örtüdürler. Şu anda, dünya üzerinde Amerikan ulusu kadar şok edici ve kanlı suç pratiği olan başka bir ulus yoktur.
Frederick Douglass, July 5, 1852.
4 Temmuz 1993, Afrika Ulusal Kongresi Başkanı Neldon Mandela’nın, Güney Afrika Başkanı FW de Klerk ile birlikte Özgürlük Madalyasını alırken yaptığı konuşmayı Frederick Douglass’ın bu sözlerinden yaptığını gördüm. Mandela ve de Klerk’in birlikte varlığı yeterince çelişki yaratmıyorsa, madalyayı verenler, Philadelphia Valisi Ed Rendelland ABD Başkanı Clinton radikallere karşı kesin bir karşıtlığı çağrıştırıyordu. Mandela’nın hayranı olan yüzlerce siyah Philadelphialı, de Klerk’in varlığından rahatsız oluyordu. Ödülü verenler, bizler, “Biz Philadelphia Halkı” olarak bilinsek de, Philadelphia’nın sokaktaki insanı olarak Özgürlük Madalyası’nın kime verileceği konusunda pek de söz hakkımız yoktu ve üstelik onurlandırılan de Klerk’in kötü şöhretine rağmen onu reddetme hakkına sahip değildik.
Özgürlük Madalyası’nı kazananlar halk tarafından değil Philadelphia Şirketi tarafından seçildi, büyük bir tüccar. Neden? Neden birçoğu Apartheid rejimine karşı, Mandela’nın hapsedilmesine karşı mücadele etmiş insanların, de Klerk aleyhine protestoları görmezden gelindi? Güney Afrika’da siyah çoğunluk yönetimi aldığında Amerikan büyük tüccarları orada dostları olsun istiyorlardı. Özgürlük Madalyası sponsorlarının isimlerini okursanız ticaret odası geçidi gibi hissedersiniz: UnisysCorp, Pennsylvania Bell ve bunun gibi.
Hükümet seçimlerinde 74 yıl boyunca oy vermemiş olan Mandela’nın ve yalnızca azınlığın, siyah olmayanların, oylarının sayıldığı de Klerk’in yalnızca özgürlük umudu olabilir, daha fazlası değil. Güney Afrika’daki beyaz azınlık Afrika özgürlüğünü boğmak için 300 yıl boyunca ellerinden geleni ardın koymadı. Alınan ödüllerden sonra bile Afrikalı çoğunluk hâlâ özgür değiller.

*Nelson Mandela’nın 1993’deki Philadelphia ziyareti üzerine yazılan makalesi.