İşçinin onayı olmadan fazla çalıştırılması kanuna aykırı

SORU: Merhaba, ben üç senedir aynı yerde çalışıyorum. Çalıştığım yerde içkili sigara ve izin belgesi olmadan branc, düğün, balo, gala gibi organizasyonlar yapıyorlar. Normal cumartesi ve pazar brancha kalıyorum ama düğüne kalmam için beni tehdit ettiler. Düğüne kalmazsam iş akdimin sonu olacağını ve hiçbir hak talep edemeyeceğimi söylediler. Şimdi beni zorla düğüne bırakıp, mesaiye bıraktılar ve saat sabah 7’den gece 12 buçuğa kadar mesai yaptım. Bu normal bir şey mi? Ben kalmak istemediğimi belirttiğim halde bana çıkış vereceklerini söylediler. Ben ne yapmalıyım? Teşekkürler.

CEVAP: Fazla mesai ya da kanunun ifadesi ile fazla çalışma haftalık 45 saati aşan çalışmalar olarak tanımlanmaktadır. Öncelikle belirtmek isterim ki zorunlu mesainin yapılacağı şartlar kanunda belirlenmiştir. Buna göre, zorunlu nedenlerle fazla çalışma, gerek bir arıza sırasında, gerek bir arızanın mümkün görülmesi halinde yahut makineler veya araç ve gereç için hemen yapılması gerekli acele işlerde, yahut zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkmasında, işyerinin normal çalışmasını sağlayacak dereceyi aşmamak koşulu ile işçilerin hepsi veya bir kısmına yaptırılan fazla çalışmalardır. Dolayısıyla, işin niteliği veya üretimin arttırılması gibi genel sebeplerle yaptırılan fazla çalışmalar zorunlu fazla çalışma olarak değerlendirilemez. Bu husus da İş Kanunu’nun 41. maddesinde açıkça düzenlenmektedir. Sizin çalışmanızın zorunlu çalışma olarak değerlendirilmesi olanaklı değildir.
Fazla saatlerle çalışmak için ise işçinin açık onayının alınması gerekir. Bu onay yazılı olarak alınır ve genellikle her yıl başlarında işçilere imzalatılan bir onay belgesi şeklinde düzenlenir.
Bu onay belgesini imzalamamanız durumunda işveren sizi fazla çalışma yapmaya zorlayamaz. Normal mesai saatleriniz sona erdiğinde fazla çalışmaya onay vermediyseniz bu durumda işyerinde size fazla çalışma yaptırılması kanuna aykırıdır. Çünkü kanun açıkça bunun rızaya dayalı olacağını öngörmüştür. Onayı olmadan fazla çalışma yapan işçi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bölge Müdürlüğüne şikayetçi olması halinde idari para cezası yaptırımı uygulanır. İşçi onayı olmadığı halde fazla çalışma yapmadığı için işten çıkartılırsa bu durumda fesih, haklı nedenle fesih olmayacağı için kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanır. Ayrıca, bu sebeple iş sözleşmenizin sona erdirilmesi durumunda işe iade davası açma hakkınız bulunmaktadır. Çünkü onayınız olmadığı halde fazla çalışmaya zorlanmanız geçerli bir neden değildir. Zira, kanundan kaynaklı bir hakkı kullanmanın geçerli bir neden olamayacağı İş Kanunu’nun açık bir düzenlemesidir. Bu çalışmanızın karşılığında fazla çalışma ücretlerinizin ödenmemesi veya eksik ödenmesi de işçi açısından haklı nedenle fesih sebebi olarak kabul edilmektedir.