Meme kanseri ve mikrobiyom

Kanser, çağımızın en yaygın hastalıklarından biri. Kanser aynı zamanda insanlık tarihinin de en eski hastalıklarından. Eski Mısır mumyalarının fosilleşmiş kemiklerinde rastlanılan kemik tümörleri bugüne kadar insanlarda rastladığımız en eski kanser örneğini oluşturuyordu.1 South African Journal of Science dergisinde yayınlanan iki yeni makale Malapa’da bulunan ve homininlerden Australopithecus sediba türüne ait 1.7 milyon yıllık bir fosilde osteosarkomaya (kötü huylu bir kemik tümörü) rastlandığını gösterdi.2,3,4  Kansere ilişkin en eski tanımlama eski Mısır’a, MÖ 3000 yıllarından kalan bir papirüse dayanıyor.

Travma cerrahisi alanında dönemin ders kitabı olduğu düşünülen bu antik papirüs memede rastlanılan 8 farklı tümör ya da ülser vakasını ve uygulanan işlemleri anlatıyor ve bu hastalığın tedavisinin bulunmadığını söylüyor.  Kanser teriminin doğrudan kullanılmasının ise Hipokrat’a (MÖ 460-370) dayandığı biliniyor.  Hipokrat “carcinos” (karkinos) ve “carcinoma” (karsinoma) terimlerini sırasıyla ülser oluşturmayan ve ülser oluşturan tümörleri tanımlamak için kullandı. Daha sonra Celsus (MS 28-50) “carcinos” kelimesini “cancer”e (kanser) çevirerek kullandı.  Kanser Latince yengeç anlamına geliyor. Kanserli dokuların parmak şekilli uzantıları bir yengeci hatırlatıyor. Yine antik Yunan’ın önemli doktorlarından biri olan Galen (MS 130-200) Yunanca’da ödem anlamına gelen “oncos” kelimesini tümörü tanımlarken kullandı. Bugün kanser uzmanları için kullanılan onkolojist/onkolog terimi de kökenini Galen’den almaktadır.

Son zamanlarda yapılan bir çok araştırma, insan ve onun birlikte ortak yaşam sürdüğü mikroorganizmalarla olan ilişki-sinin pek çok hastalığın ortaya çıkışında ve gelişmesinde etkili olduğunu ortaya koyuyor. Geçmiş yazılarımızda zaman zaman hastalık, insan ve mikrobiyom ilişkisine değinmiştik. Science Reports dergisinde 3 Ağustos 2016 tarihinde yayınlanan araştırma meme kanseri-mikrobiyom ilişkisi ortaya çıkardı4. Kansere bağlı kadın ölümlerinin birinci sebebi olan meme kanseri, görülen tüm kanser vakalarının da yüzde 25’ini oluşturuyor. Araştırma için steril ortamda (yani mikropsuz ortam, ameliyathane koşullarında) iyi ve kötü huylu tümörlerden örnekler alınarak incelendi ve bu örnekler arasında mikrobi-yom içeriği bakımından önemli farklar olduğu ortaya çıkarıldı. Mayo Clinic araştırmacılarının yürüttüğü çalışmada, meme içindeki dokunun mikrobiyomunun, meme derisi üzerindeki mikrobiyomdan farklı olduğu; kötü huylu tümörlü dokularda mikrobiyom ile iyi huylu tümörlü dokulardaki mikrobiyomun da birbirinden farklı olduğu belirlendi. Daha önceki çalışmalar bazı kanser türlerinde (mide, bağırsak, karaciğer, akciğer ve deride görülen) mikrobiyom farklılıklarının etken olabileceğine işaret etmişti. Meme mikrobiyomunun kanser gelişiminde ve kanserin şiddeti üzerinde etkisini destekleyen verileri sunan bu çalışma, yeni kanser tedavilerinin geliştirilebilmesinin bir ön adımı olarak ele alınabilir. Mikrobiyomdaki hangi mikroorganizmanın eksikliğinin ya da fazlalığının (aslında memede varoluşunun) meme kanserine sebep olduğunu henüz bilmiyoruz. Ancak bu belirlenebilirse zararlı mikroorganizmanın çeşitli tedavilerle yok edilmesi ya da eksik mikroorganizmanın o dokuya yerleştirilmesi suretiyle yeni tedaviler geliştirilebilir.

1 http://www.cancer.org/cancer/cancerbasics/thehistoryofcancer/the-history-of-cancer-what-is-cancer
2 Lee R. Berger, Paul Tafforeau, Tanya Augustine, Edward J. Odes, Steven E. Churchill, Jacqueline S. Smilg, Marc R. Meyer, Maryna Steyn, Scott A. Williams, Patrick S. Randolph-Quinney. Osteogenic tumour in Australopithecus sediba: Earliest hominin evidence for neoplastic disease. South African Journal of Science, 2016; Volume 112 (Number 7/8) DOI: 10.17159/sajs.2016/20150470
3 Lee R. Berger, Ryan D. Franklin, Jakobus W. Hoffman, Frikkie de Beer, Tanya N. Augustine, Bernhard Zipfel, Jacqueline S. Smilg, Zach Throckmorton, Maryna Steyn, Patrick S. Randolph-Quinney, Edward J. Odes. Earliest hominin cancer: 1.7-million-year-old osteosarcoma from Swartkrans Cave, South Africa. South African Journal of Science, 2016; Volume 112 (Number 7/8) DOI: 10.17159/sajs.2016/20150471
4 Tina J. Hieken, Jun Chen, Tanya L. Hoskin, Marina Walther-Antonio, Stephen Johnson, Sheri Ramaker, Jian Xiao, Derek C. Radisky, Keith L. Knutson, Krishna R. Kalari, Janet Z. Yao, Larry M. Baddour, Nicholas Chia, Amy C. Degnim. The Microbiome of Aseptically Collected Human Breast Tissue in Benign and Malignant Disease. Scientific Reports, 2016; 6: 30751 DOI: 10.1038/srep30751