Şeriat rejimi okul müfredatında şeriat dersleri

Sina’da Hz. Musa’ya Tevrat’ın (Tora) yazılı olanın (Musa’nın beş kitabı) yanı sıra sözlü de indiğine inanılır. Sözlü olduğuna inanılanlar önceleri sözlü (tekrarlama, okuma, hafızlık benzeri) aktarılıyordu ancak daha sonra kaybından çekinilerek onlar da sure-ciltler ve cüzler halinde toplanmıştır (mişna). Talmud’un da esasını oluşturan kod şemalarının öğretilmesi (Mişna kursları, aktarım ve tefsir) daha sonraki skolastik eğitimin (İncil Kursları-Exegese ve Hermönitk-Tefsir) ve teoloji okullarının kök formu sayılabilir.
Teoloji okullarının Selçuklu-Osmanlı geleneğindeki karşılığı Şeriat-Din Okulları yani yaygın eğitimde Sıbyan Mektepleri-Kur‘an Kursları, örgün eğitimde Medreseler şeklinde idi.
Bugün Selçuklu-Osmanlı’dan daha geri bir formda devam ediyor. Burada somut örnekler eşliğinde LİSELERDE ŞERİAT DERSLERİ üzerinde durulacaktır.
Liselerde (Sâneviyye) ilk yıl ortak okunduktan sonra ikinci sınıfta erkek öğrenciler Şeriat Bölümü, Fen Bölümü ve Yönetim (İdare) Bölümünü; kız öğrenciler ise Bilim (Fen) Bölümün ve Edebiyat Bölümünü seçebilmektedirler.
Birincisi kızlar liselerde “Arapça ve Şeriat Bilimleri Bölümünü” seçememektedir.
İkincisi sınıfların tümü tekcinslidir (kız veya erkek okulu), karma eğitim yapılmamaktadır.
Üçüncüsü yani müfredata gelince liselerdeki dersler dört grup altında toplanmaktadır:
1- ŞERİAT İLİMLERİ (Kur’an, Tefsir, Hadis, Tevhid, Fıkıh),
2- Arap Dili Bilimleri (Kompozisyon, Edebiyat, Nahiv ve Sarf, Belagat, Okuma),
3- Toplumsal Bilimler (Tarih, Coğrafya, Psikoloji, Sosyoloji, Yurttaşlık Eğitimi),
4- Bilimler, Ulûm, Fen Bilimleri (Fizik, Kimya, Biyoloji, Yerbilim),
Ayrıca Matematik, İngilizce, Bilgisayar, Kütüphane ve Araştırma, Beden Eğitimi ve Etkinlik şeklinde derslerden oluşmaktadır.
Şeriat ilimleri lise birinci sınıfta tüm sınıflarda 5 saat, ikinci ve üçüncü sınıfta ise Tabiat Bilimleri Bölümünde 5’er saat; Arapça ve Şeriat Bilimleri Bölümünde ise 12’şer saat olarak okutulmaktadır.
Şeriat dersleri 6 yıllık ilköğretim ve 3 yıllık ortaokulda da ders saatleri değişmekle birlikte benzer bir yapıda bulunmaktadır.
Bu anlatılanlar, şeriata dayalı Suudi Arabistan Krallığının mevcut müfredatıdır (bkz. Yusuf Bahri Gündoğdu “Suudi Arabistan Eğitim Sistemi” OMÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi,Yıl 2013; Sayı 35).
İran’daki islami rejimde ise “şeriat” (din) dersleri daha da az olup liselerde tek bir dersten oluşmaktadır. Örneğin İnsani Bilimler (Edebiyat) Bölümünde Hayat ve Din Dersi 3 saattir. Diğer dersler Farsça Dili, Farsça Edebiyat, Edebi Metinler, İran ve Dünya Edebiyatı, İran ve Dünya Tarihi, Arapça, İngilizce, Matematik, Sosyoloji, Psikoloji, Felsefe ve Mantık, Coğrafya ve Beden Eğitimi (bilgi ve Türkçe’ye çeviri Saeghi Mameghani).
Şu anda Suudi Arabistan’ın okuttuğu dersler Osmanlıda sadece medreselerde yer alıyor, 1820’lerden başlayarak oluşturdukları modern okullarda (rüştiye ile idadilerde) tek bir yıl tek bir din dersi bulunuyordu. Ahlâk dersi de dinden ayrıydı.
Bugün ilkokul 4.sınıftan başlayarak lise müfredatımızda da her yıl Zorunlu “Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi” Dersinin yanı sıra seçmeli ama neredeyse zorunlu seçmeli “Kur’an-ı Kerim”, “Hz. Muhammet’in Hayatı” (Hadis, Siyer), “Temel Dini Bilgiler” (eski adıyla İlmihal, mızraklı ilmihal) yer alıyor, Arapça da bir dil öğrenmek amacıyla değil “Kur’an Dili” kastıyla koyulmuş bulunuyor (grup adı da zaten din ve değerler eğitimi olarak geçiyor). Keza Osmanlıca da Arap Alfabesine aşinalığı artırma kastı taşıyor.
Özetle Türkiye’de yaygın yürütülen ve her sene on milyonlarca kişiye ulaşan Kur’an Kursları ve Değerler Eğitimi ile örgün yürütülen İmam Hatip Ortaokulları, İmam Hatip Liseleri ve İlahiyatlar zaten “Medrese-Şeriat” okulu olup 2015-2016 döneminde İmam Hatip öğrenci sayısı 1 milyon 202 bine, İlahiyat öğrenci sayısı 100 binlere ulaşmış bulunuyordu. Bu yıl daha da artmıştır.
Sözün özü Türkiye’de seçmeli din dersleri ile birlikte sadece imam hatipler değil tüm okullar şeriat okuluna dönüştürülmüş, dahası okullarda şeriat dersleri bazı sınıflarda İran’dan daha fazla olduğu gibi Suudi Arabistan ile de aynı düzeye yaklaşmış bulunuyor.
Suudi Arabistan bile eğitimde bazı reformlar yapmaya, bilim derslerini artırmaya çalışıyor. Türkiye ise tam tersine gidiyor.
Bu kafayla bırakın bilimi-teknolojiyi-G10’u yakalamayı Osmanlının bile, İran’ın bile gerisine düşmüş bulunuyoruz.
Devrimler yakındır.