RNA virüslerinin biyoçeşitliliği hakkında bilmediklerimiz

Virüslerin sebep olduğu hastalıklarla daha da fazla karşılaşır olduk. Virüsler yıllardır ders kitaplarında canlılıkla cansızlık arasında tanımlanır. Bunun nedeni virüslerin organik yaşama ait ortak bazı yapılara ve aktivitelere sahip iken diğer canlıların sahip olduğu birçok yapıya sahip olmayıp, pek çok aktiviteyi göstermemesinden kaynaklanıyor. Genel bir tanımlama yaparsak virüsler geenetik bilgiyi taşıyan RNA ya da DNA’yı içinde bulunduran bir protein zarfından oluşur. Virüslere dair bildiklerimiz karşılaştığımız hastalıklara sebep olan virüsler ve kültürlenebilir olan virüslerden geliyor yoğunlukla. Bu da virüslerin biyoçeşitliliğine dair bildiklerimizin hâlâ çok sınırlı olduğunu gösteriyor.

Oysa ki virüsler bu dünyanın belki de en eski biyolojik varlıklarından, canlıların evrimsel geçmişinin ve geleceğinin de önemli oyuncularından. Bugünkü “yaşam” tanımına göre pek çok yapı ve mekanizmaya (üreme vb.)  sahip olmasalar da virüsler “becerikli” varlıklar. Üremek için konak bir canlıya ihtiyaç duyan virüsler, bu konak canlının hücresel mekanizmalarını kullanarak kendini çoğaltır. Konak canlının olmadığı dönemlerde ise virüs uyku haline geçerek uygun bir konak canlıyla temas kurmayı bekler.  Curtis A. Suttle’nin Genome dergisindeki Lecture (ders) bölümünde aktardıklarına göre okyanuslarda bulunan virüslerin sayıları burada bulunan bakterilerin yaklaşık 10 katı kadardır1. Buna ek olarak okyanustaki virüs sayısı evrendeki yıldız sayısının da yaklaşık 10 milyon katıdır. Bu sayılar her ne kadar virüs çeşitliliğine dair bir şeyler söylemese de dünya üzerindeki baskınlığını belirtmesi bakımından önemli.

Nature dergisinde 23 Kasım 2016 tarihinde online olarak yayımlanan yeni bir araştırma RNA virüslerinin çeşitliliğine dair bildiklerimizi genişletti2. 220 omurgasız canlı türünde ve 9 ana hayvan filumunda gerçekleştirilen derin dizileme çalışmaları ile 1445 RNA virüsü keşfedildi. Bu virüs türlerinin bazıları mevcut virüs türlerinden o kadar farklıydı ki yeni keşfedilen virüslerin bir kısmının yeni virüs aileleri olduğu da açığa çıkarıldı. Bunun yanı sıra çalışma insanda gribe yol açan grip virüsü gibi virüslerin omurgasız canlılardan evrimleşerek insanlara geçiş yaptığını da açığa çıkardı. Araştırmayı yürüten ekipten Prof. Edmond Holmes’e göre RNA virüsleri yaşam ağacında yer alan tüm canlılarda bulunuyor.3. Virüs ders kitaplarının yeniden yazılmasını/düzenlenmesini gerektirecek bilgileri içeren bu önemli çalışma, çevremizin bize kolaylıkla bulaşmayan çok sayıda ve çok çeşitli virüslerle dolu olduğunu ve virüslerin omurgasızlarla olan ilişkisinin daha önce tahmin edildiği gibi birkaç milyon yıl değil, birkaç milyar yıl önce başladığını gösterdi.

1-http://www.nrcresearchpress.com/doi/full/10.1139/gen-2013-0152#.WDg3rbKLSM9

2-Shi et al., Redefining the invertebrate RNA virosphere. Nature, 2016; DOI: 10.1038/nature20167

3-University of Sydney. “World of viruses uncovered.” ScienceDaily. ScienceDaily, 23 November 2016. <www.sciencedaily.com/releases/2016/11/161123143311.htm>.