Parkinson hastalığı ve bağırsak mikrobiyomu

İnsan, annesinin karnında kaldığı dokuz aylık dönemi steril, yani mikropsuz bir ortamda geçirir. Mikrobiyom ile ilk tanışma ise dış dünyaya çıkarken gerçekleşir. Doğum sırasında ve sonrasında aralarında deri, ağız ve sindirim sisteminin de olduğu bir çok vücut yüzeyi büyük bir çeşitlilik gösteren mikroorganizmalarla tanışır. Modern dizileme yöntemlerinin geliştirilmesi ve buna bağlı olarak işlemsel biyolojinin büyük bir hızla gelişmesi gibi bir çok neden, insan mikrobiyomunun daha ayrıntılı ve daha derinlemesine incelenmesine olanak verdi. Böylece insanın mikrobiyomu ile olan ortak yaşamının önemi ortaya çıkmaya başladı. Normal şartlarda bizimle ortak yaşam süren bu organizmalar, diğer bir deyişle mikrobiyomumuz besinlerin sindiriminden, bağışıklık sisteminin oluşmasına pek çok farklı süreçte vücudumuza yardımcı olur. Son çalışmalar insan mikrobiyomundaki değişikliklerin pek çok hastalıkla bağlantılı olduğunu gösteriyor.  Bunlardan biri de Parkinson hastalığı. Parkinson hastalığı antik zamanlardan bu yana bilinen bir hastalık. Batı tıbbi literatürüne hastalık MS 175 yılında dönemin en önemli hekim, filozof ve bilim insanlarından biri olan ve tıp eğitimini Bergama’daki Asklepion’da tamamlamış olan Bergamalı Galen’in tanımlaması ile girmiş. Konu ile ilgili ayrıntılı tıbbi bir metin Londralı bir hekim olan James Parkinson tarafından 1817 yılında hastalık üzerine çalışacakları yüreklendirmek, teşvik etmek amacı ile yazılmış1. Bundan yaklaşık altmış yıl sonra ise Fransız Nörolog Jean Martin Charcot konunun ve Dr. Parkinson’un yazdıklarının önemini kavrayarak çalışmalar yürütmüş ve hastalığa Dr. Parkinson’un adını vermiş. Antik çağlardan günümüze Parkinson hastalığını tedavi etmeye yönelik çabalarımız devam ediyor. 

Cell Press’te 1 Aralık 2016 tarihinde yayımlanan araştırma, bağırsak mikrobiyomunun Parkinson hastalığı ile olan ilişkisini ortaya çıkardı2. Çalışma alfa synuclein adlı proteini fazla üreten (Parkinson hastalığına yakın belirtiler gösteren) fare modelleri üzerinde yapıldı. Bu fareler mikropsuz ortamda ve laboratuvar koşullarında büyütüldüler. Laboratuvar koşullarında, yani farelerin bağırsak mikrobiyomlarının gelişebileceği bir ortamda büyütülen farelerin motor hareketlerinin ve beyin patolojilerinin Parkinson hastalığına benzer olduğu, mikropsuz ortamda büyütülen farelerin ise motor hareket bozukluklarının ve beyinde hareketi kontrol eden bölgede bulunan protein çöküntülerinin daha az olduğu ortaya çıkarıldı. Laboratuvar koşullarında büyütülen farelere antibiyotik verilerek mikrobiyomları ortadan kaldırıldığında, mikropsuz ortamdaki fareler gibi bu farelerin de motor hareketlerinin düzeldiği görüldü. Farelere mikropların ürettiği kısa yağ asitleri ya da Parkinson hastalarından mikrobiyom aktarımı da yapıldı. Her iki durumun da farelerin motor hareketlerini kötüleştirdiği anlaşıldı. 

ABD’deki California Institute of Technology’den Sarkis Mazmanian ve ekibinin yürüttüğü araştırma, bağırsak mikrobiyomu ile nörodejeneratif hastalıklar arasında işlevsel bir bağ kuran bu alandaki ilk çalışma. Bu yeni araştırma ile Parkinson hastalığına dair paradigmayı önemli ölçüde değiştiren yeni bulgular açığa çıkarıldı. Olası tedavilerin geliştirilebilmesi için bu oldukça önemli bir adım.

 1- http://www.parkinsons.org/parkinsons-history.html
 2- Sampson et al. Gut Microbiota Regulate Motor Deficits and Neuroinflammation in a Model of Parkinson's Disease. Cell, December 2016 DOI: 10.1016/j.cell.2016.11.018