Yıllık ücretli izin hakkınız var

SORU: Biz, bir belediyeye bağlı taşeron işçileriyiz. Kimimiz 2 yıl, çoğumuz da daha fazla zamandır çalışmaktayız. Aynı taşerona bağlı çalışan olarak sayımız 40 kişinin üzerinde.

Bizleri hafta sonları ve bazen de bayram günleri çalıştırıyorlar fakat fazla mesai ücreti ödemiyorlar, izin vermiyorlar. Bu sorunumuzu dile getirince, bu şekilde çalışmak zorundasınız, beğenmiyorsanız istifa edin dediler.

1.  Fazla mesai ücreti ödemeden bizi çalıştırma hakları var mı?
2. Her sene taşeron değiştiği halde biz çalışmaya devam ediyoruz. Bize yıllık izin hakkınız yok diyorlar ve vermiyorlar. Bu doğru mu?

CEVAP: Eğer, işyerinizde fazla çalışma yapıyor iseniz, bu durumda İş Kanununun amir hükmü karşısında fazla mesai ücretini almanız gerekir. İş Kanunu, işverenler ile bir iş sözleşmesine dayanarak çalıştırılan işçilerin çalışma şartları ve çalışma ortamına ilişkin hak ve sorumluluklarını düzenler. İş Kanunu, işçilerin çalışma şartlarını ve ortamını düzenlerken kadrolu işçi ve taşeron işçisi şeklinde bir ayrım getirmemektedir. Dolayısıyla, fazla çalışmanızın karşılığı olarak alt işveren işçileri bu kanundan istisna değildir. Taşeron işçisi de kendi işvereni karşısında fazla çalışma ücretini almanız mümkündür.  

İş Kanununun fazla çalışmayı düzenleyen 41. maddesinde, işçiye seçimlik bir hak getirilmiştir. Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat 30 dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında ise bir saat 15 dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir. Sizden fazla çalışma karşılığınızı bu şekilde alacağınıza dair bir onay alınmamış ise, fazla çalışmanızın karşılığını ücret olarak almanız söz konusudur. İşçi kanununun getirdiği tüm yasal haklardan faydalanır. 

İşyerinin başka bir işverene devredilmesi durumunda ise, bu işyerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin hakları kaybolmamaktadır. İşyerinin el değiştirmesi veya başkasına geçmesi bu işyerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin haklarının ortadan kalkmasına sebep olmaz.  Kaldı ki İş Kanununun 53. maddesi hükmüne göre, yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez.

İş Kanununun 2. maddesinin 8. fıkrası ile asıl işveren ve alt işveren arasında muvazaalı bir iş ilişkisi kurulması durumunda alt işverenin işçilerinin de iş ilişkisinin başlangıcından itibaren asıl işverenin işçileri olarak işlem göreceklerini düzenlemektedir. Dolayısıyla, sadece fazla çalışma ve yıllık izin açısından değil eğer asıl işveren ile ilişki, işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler dışında  ise muvazaa sebebi ile de dava açabilmeniz mümkündür. 

Yargıtay kararları da bu doğrultudadır: Yargıtay, “5393 sayılı Belediye Kanunu 67. maddesindeki düzenleme ile, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 2/6 maddesindeki sınırlamalara bakılmaksızın asıl işin (hizmetin) alt işverenlere verileceği kuralına yer vermiştir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, asıl işin hizmet alımı yolu ile ihale edilmesidir. Yapılan ihalede, ihale yapan belediye tarafından araç temini sağlanır, asıl işte alt taşeron işçileri ile belediye işçileri birlikte çalışıyorlar, yönetim hakkı belediye de, kısaca ihale işçi teminine yönelik ise, belediye ile ihaleyi alan kişi arasında alt işveren-asıl işveren ilişkisinden söz edilemeyecektir. Alt işveren işçilerinin devam; cetveli ve devamsızlıklarının davalı Belediye Başkanlığı tarafından tutulduğu, asıl işverenin talimatı ile işçilerin iş sözleşmelerinin feshedildiği, alt işveren işçilerinin kullandığı araçların belediye başkanlığı tarafından temin edildiği anlaşılmaktadır. Bu maddi ve hukuki olgulara göre, davacı başlangıçtan itibaren belediye başkanlığı işçisidir. Muvazaa olgusunun bu gerekçe ile kabul edilmesi” şeklinde karar vererek işçiyi davalı belediyenin işçisi olarak kabul etmiştir. (Yargıtay 9. HD, 10.04.2007 Tarih, 2007/ 6094 E, 2007/ 10224 K).