Geride bırakılan çocuklar

Çin bir milyarı aşan nüfusu ile dünyanın en kalabalık ülkesi. Nüfus bu denli büyük olunca küçük oranlar bile olsa çok büyük sayılara denk düşüyor. Çin’in büyük nüfusu içerisinde çok ama çok sayıda geride bırakılan çocuk var. Söz konusu nüfus neredeyse Fransa nüfusuna yakın büyüklükte.

Geride bırakılan çocuklar, çalışmak için kırdan kente göçen ana babaların çocukları. Göç eden nüfus çok büyük; yaklaşık 250 milyon kişi. Bir devlet kuruluşu tarafından yapılan nüfus araştırmasına göre 2016 sonunda Çin’de kırsal bölgelerde yaklaşık 61 milyon geride bırakılmış çocuk yaşıyor. Bu sayı, kırsal bölgelerdeki 18 yaş altındaki nüfusun üçte birinden fazlası demek. En çok göç veren üç eyalette bu oran yüzde 45 düzeyinde.

Çin’de hızlı ekonomik büyümenin topluma maliyeti uzunca bir liste oluşturuyor. Bu maliyetin öngörülmediği sık sık iddia edilse de, bu iddia hiç de inandırıcı değil. Doğaya verilen zarar, hava kirliliği ve ortaya çıkan ekolojik tehlike en sık değinilen sorunlar. Çocukların karşı karşıya olduğu sorunlar ise, olağan olduğu üzere, çok daha az biliniyor.

İç göç ile birlikte ortaya birçok sorun çıkabileceğini tahmin etmek hiç zor değil. Göçle harekete geçecek nüfusun çok büyük olacağını tahmin etmek de. Büyük kentlere akan nüfusun ucuz işgücü sağlaması bekleniyor. Onlara sağlanacak olanaklar ve hizmetler ise öncelikli değil. Bu da tanıdık bir senaryo.

Bu senaryoda çocuklara sağlanacak hizmetler de kaçınılmaz olarak fazlalık ya da yük olarak görülüyor. İç göç ile kentlere akan nüfusun çocukları için gerekli okullar ve sağlık hizmetleri düşünülmüş veya hazırlanmış değil. Ana babaların çocuklarını bir okula verebilmeleri için istenen belgeleri sağlayabilmeleri bile çok zor. Öte yandan para kazanmak için büyük kente gelenlerin karşılaşacakları giderleri yüksek bulmaları da, çocuklarını ciddi bir gider kapısı olarak görmeleri de kaçınılmaz.

Bu koşullarda anne babanın çocuklarını yanlarında götürmeleri elbette ki beklenemez. Tek çözüm, ana babaların çocuklarını evde veya bir akrabanın yanında bırakmaları. Ama yaşları biraz daha büyük çocuklar arasında tek başına bırakılan çocuklar da var. Yüzde çok ufak olsa bile nüfus çok büyük olduğu için tek başına bırakılan çocuk sayısı da büyük.

Geride bırakılan çocukların karşılaştığı tehlikeler arasında en basit olanlar küçük ev kazaları. Daha ciddi olanları ise gazetelerde görmek mümkün. Çöplükte ateş yakıp ısınmaya çalışan beş çocuğun odun kömürünün çıkardığı karbon monoksitten zehirlenip ölmeleri bunlardan biri. Daha yakın tarihteki bir örnek ise, yaşları 5 ile 13 arasındaki dört kardeşin tarım ilacı içerek ölmeleri. Bu çocukların intihara sürüklendikleri iddia ediliyor.

Geride bırakılan çocukların okulda zorlanmaları, akranlarından geri kalmaları, başlarının daha sık derde girmesi de söz konusu. Araştırmayı yapan devlet kuruluşunun uyarıları arasında çocukların başlarının erken yaşta derde girmesi de yer alıyor. Araştırma bulguları ışığında önlemler alınacağına ilişkin resmi açıklamalar yapılsa da, iç göç sürdüğü sürece bu sorunların nasıl ve ne kadar büyüyeceği, ne gibi başka sorunlara yol açacağı ise pek düşünülmüş değil.

Göç ve geride bırakılan çocuklar Türkiye’nin yabancısı olmadığı bir sorun. Ama son yirmi yıl içerisinde yoksulluğun ve eğitim harcamalarının artması, diğer yandan eğitimin ticarileştirilmesi nedeniyle köye geri gönderilen çocuklar sorunu ortaya çıktı. Türkiye’de yoksulluk ve işsizlik sürekli artarken köye geri gönderilen çocukların sayısı ve dağılımı araştırılmayı bekliyor.