Coca Cola-Rabia

Coca Cola, süper ligde oynayamayan ülkelerin yurttaşları tarafından maddi ve manevi hayatı istila eden emperyalist tahakkümle özdeşleştirilir, logosu halk mücadelelerinin lanetlediği simgeler arasında yer alır. 

’90’lı yıllarda çöken “Doğu Bloku” ülkelerine, Mao’nun yolundan çark eden Çin’e ilk bayrağı diken şirket Coca Cola’ydı. Bu içeceği üreten tekel, dünya kapitalizmini temsil etmek gibi pekişmiş bir izlenimi değişim değeri haline getirmiş, markasına ekleyerek olumsuz duyguları bile paraya çevirmeyi becermişti. Gel zaman git zaman, Coca Cola CEO’ları dünyanın çok kültürlü olduğunu keşfetti; ürün hangi ülkeye gidiyorsa oranın kültürel değerleriyle çağrışımlı bir sloganı, logosunda Kiril, Çin ya da Arap harflerini kullanarak emperyalizmin, az gelişmişlerin ekonomik bağımlılığı yerine geçirdiği “karşılıklı bağımlılık” mottosuna uygun bir reklam-pazarlama stratejisini benimsedi. Böylece içecek sizin değerlerinizle barışık, sofranız emperyalizmle eşitler arası anlaşmanın zemini gibi görünecekti. Bu kazan-kazan ilişkisi, Coca Cola’nın öfkesini ancak eylemde gösteren karmaşık tüketici profilinin yasak aşkı olmayı sürdürebilme iddiasının çağdaş karşılığıydı. Birçok yerde darbeler, soykırımlar, isyanlar, çöküşler yaşanmıştı ama kapitalizmin ezeli anıtı Coca Cola her durumu fırsata çevirmeyi biliyordu.

Aslında son tahlilde “tek vatan tek millet tek bayrak tek devlet” Rabiası’yla da uzlaşmaz değildir bu marka. Mübarek zamanında da, Mursi varken de, Sisi onu devirdikten sonra da ne siyasi işaretler görmüş geçirmiştir. Normal koşullarda ne kadar mal sattığına bakar. Gelgelelim  Mısır’da El Ezher Üniversitesi mollalarının Coca Cola’ya domuz eti içerdiği için “haramdır” fetvası vermesi, Ortadoğu’daki Müslüman ülkelerde markanın Filistin’e yönelik İsrail politikasıyla ilişkilendirilmesi bu tekeli bir hayli zora sokmuştur. Siyasi kaoslarla ancak örtülü bir ilişkisi olan, ortamlarda ise demokratik değerlere sadık görünmeye çalışan kola tekelinin Türkiye’de bu kadar açık, Rabia’lı bir angajmana girmek istemeyeceği beklenir. ABD’nin kavgalı olduğu İhvan işaretinin, Türkiye’deki tesisin açılışında yerli-milli bir izahla yapılmış olsa da logoyla aynı karede yer alması Coca Cola için ticari bir gaf, ama aynı zamanda kendi seçmen kitlesinin duygularını hesap etmeyen Erdoğan içinse siyasi bir hesapsızlık sayılır. 

 “Yerli- milli” konseptiyle zihinde en son bağdaşacak Coca Cola tekelinin havuz medyasının fihristine meyve suyu olarak geçmesi durumu kurtaramadı.  Müstakbel seçmen kitlesinin bilinçaltındaki Antibatı sigorta atacağı kadar attı. 

Peki, ramazanda, bayramda aile değerlerini yücelten reklamlarla Müslüman müşteriye  hoş görünmeye çalışan Coca Cola bu kadar zero-light siyasi gevşekliği göze almış mıdır? 

Dünya bildiğimiz dünya olmaktan çıktığından beri neyin göze alınıp alınmadığının sınırlarını eskisi gibi ölçmek zor. Bir süre önce siyaset erbabı Almanya’ya faşist, Hollanda’ya lale, Amerika’ya “sen kimsin” diye çıkıştıktan sonra, savaşta bile söylenmeyecek lafları işitip sineye çeken Almanya’nın Türkiye’ye silah satması, Siemens’in enerji anlaşması yapması gibi gelişmelere bakılırsa demokratik kaygıların pazarın bekasının yanında pek de ehemmiyet taşımadığı anlaşılıyor. Hükümeti insan hakları ve demokrasi bakımından gazlayan “demokratik” Avrupa’ya ait mahkemenin Nuriye ve Semih ile ilgili sevindirici olmayan kararı aldığı sıralarda yapıldı bu anlaşma. One Minute çıkışını İsrail’le ortak tatbikatın takip ettiği de hatırlansın. 

Tribünün önünde müşterinin gönlünü köpürtecek lakırdılar etmiş olmanın, sonra  o müşteriye mal satmak uğruna tükürdüğünü yalamaya engel olmadığı bir dünya bu. En gerici diktatörlerle anlaşmalar yapan tekellerin demokratik sınırı yapılan ilk anlaşmaya sonra da büfe tezgahına kadar uzanıyor hep. Bu kriz de çözülür!  

Ama son olayın bir ezber bozduğunu kabul edelim. Coca Cola öyle görünüyor ki logosuna ihvan bulaştırılarak siyasi katakulliye getirilmiştir. Müşteri de öyle. Havuz medya ise toplamaya çalıştığı ortamı daha da dağıtmıştır. Kültürel farklara oynamak neyse de kendisinden Ortadoğu’da pek hazzedilmeyen Coca Cola’nın logosunun Rabia ile yan yana gelmesi her tarafa epey bir hazım kapasitesi gerektirecektir.