Birka'da bir kadın Viking savaşçısı

İsveç’in en eski hatta ilk şehri olarak kabul edilen Birka bir Viking şehri. Mälaren Gölü’ndeki Björkö Adası’nda yer alan bu Viking şehrinin Vikingler için en önemli ticaret merkezlerinden biri olduğu biliniyor1.

Unesco’nun Dünya Kültür Mirası listesinde yer alan Birka’da, 1880’lerde yapılan arkeolojik kazılar birçok Viking mezarını açığa çıkarmıştı. Birka, bir tarafı doğuda Ural Dağlarının ötesine ve Arap Yarımadası’na, güneyde Bizans’a kadar ulaşan geniş kültürel, sosyal ve ekonomik ağın bir parçası. Birka’nın nüfusu o dönem 700-1000 kişi civarındaydı ve bunların çoğu ticaret yapan aileler, zanaatkarlar ve savaşçılardan oluşuyordu.

Bugün size bu mezarlarda bulunan bir Viking savaşçısının kimliğinin ortaya çıkarılma hikayesini kısaca aktaracağım. 8 Eylül’de American Journal of Archeology dergisinde yayımlanan çalışma ile kalıntılara DNA analizi yapıldı ve bu üst rütbeli Viking savaşçısının bir kadın olduğu ortaya çıkarıldı2. 

Korkusuz kadın Viking savaşçılarıyla ilgili mitolojik hikayeler Orta Çağ’ın başlarından itibaren anlatılıyor, sanat eserlerinde yer alıyordu. Bundan yaklaşık 140 yıl önce bulunan ve Bj 581 olarak numaralandırılan savaşçı mezarında, savaşçıyla birlikte bir kılıç, bir balta, bir mızrak, oklar, savaş bıçağı, iki kalkan ve iki at kalıntısı da bulunmuştu. Bu bulgular mezardaki savaşçının profesyonel bir savaşçı olduğuna işaret ediyordu. Bunlara ek olarak, bu bireyin taktik ve strateji bilgisi olduğuna ve dolayısıyla yüksek rütbeli bir savaşçı olduğuna işaret eden oyun parçaları da mezarda bulunan kalıntılar arasındaydı.

1990’larda mezarın bu bileşimine bakılarak savaşçının erkek olduğuna hükmedildi. Silahlarıyla gömülen az sayıda Viking kadını olsa da bu rütbelerde bir savaşçı ile daha önce karşılaşılmamış olması ve tarihsel, toplumsal ön kabuller bu hükmün alınmasına katkıda bulundu. Ta ki 2016 yılında yapılan kemik incelemelerine kadar. Kemik incelemeleri, savaşçının bir kadın olduğunu gösterdi. Bu hafta yayınlanan çalışma ise ön kabul ve yargıları darmadağın etti. DNA analizi de üst rütbelerdeki bu savaşçının bir kadın olduğunu gösterdi.

Bugünün toplum yapısından kaynaklı ön yargı ve ön kabullerimizin, bilimsel çalışmaları ve geçmişin tarihinin bugüne doğru bir şekilde aktarılmasını nasıl etkilediğini gösteren önemli bir çalışma. 

1- http://www.birkavikingastaden.se/en/about-birka/
2- Storå et al. A female Viking warrior confirmed by genomics. American Journal of Physical Anthropology, 2017; DOI: 10.1002/ajpa.23308