Sinemanın komikleri

Bizde mizah üreteni de, alıp tüketeni de “Nasreddin Hoca’nın torunlarıyız” diye başlar söze. Binlerce yıl öncesine uzanan geleneksel temaşa sanatımız sözlü öykü anlatma geleneğiyle orta oyunlarında, meddahlarda, seyirlik köy oyunlarında, kukla ve gölge oyunlarında, operetlerde insanları eğlendirirken düşündürmüş, çoğu zaman toplumsal bilinç oluşmasında öncü bir rol oynamış ama hep güldürmüştür.

Komik halk kahramanlarımız aslında birer antikahramandır. Karagöz, Nasreddin Hoca, Keloğlan yarı hayal yarı gerçek kahramanlarımızdır. Yüzyıllardır güldürürken düşündürmeyi ve ders vermeyi sürdürdüler dilden dile geçen hikayeleriyle.

Sinema öncesinde var olan bu gelenek sinemanın ilk dönemini de etkiler, perdeden akan görüntülere yansır. 

Adam dünyada hiçbir şeyden zevk almadığı, hiçbir şeye gülemediği şikayetiyle doktora gider. Doktor çeşitli önerilerde bulunur. Fakat adam bunların hepsini denediğini yine de bir sonuç alamadığını söyler. Doktor bu kez şehirde temsiller veren sirke gitmesini ve oradaki palyaçoyu seyretmesini salık verir; “O palyaçoyu seyret, mutlaka neşelenip güleceksin. Onun dünyada güldüremeyeceği insan yoktur” diyerek. Adamın buna yanıtıysa şöyledir: “Ne diyorsunuz doktor! O bahsettiğiniz palyaço benim.”

Sinemanın komikleri yıllardır gülmeyi ve güldürmeyi sürdürür beyazperdeden bize yansıyan görüntülerinde…

Komik halk kahramanlarımız aslında birer antikahramandı. Yüzyıllardır güldürürken düşündürmeyi ve ders vermeyi sürdürdüler dilden dile akan hikayeleriyle. Karagöz, Nasreddin Hoca, Keloğlan yarı hayal yarı gerçek kahramanlarımızdı.

Tuluat kumpanyalarının, gezici çadır tiyatrolarının, direklerarasının ete kemiği bürünmüş komiklerinin serüvenleri farklı suretlerde beyazperdeye de yansımaya başlar ilk kez Muhsin Ertuğrul döneminde. 

Komik Naşit Bey, Kel Hasan, İsmail Dümbüllü gibi tuluat kumpanyalarının, çadır tiyatrolarının ya da sinemanın komikleri yaşadıkları tüm zorluklara karşın, acılarını, sorunlarını içlerine atıp güldürmeyi sürdürür. 

Komiklerimizin maceraları ilk filmlerden itibaren başlar. İsmet Fahri Gülünç, Şadi Fikret Karagözoğlu ve Naşit Özcan da sinemadaki ilk komik tiplemelerimizdi. ’40’lı yıllarda İsmail Dümbüllü halk komiği olarak yıldızlaşır. 

’50’li yıllarda yeni yeni komikler tanırız. Aziz Basmacı, Settar Körmükçü, Vahi Öz, Zeki Alpan, Münir Özkul gibi oyuncular beyazperdenin sevilen komiklerinden bazılarıdır sadece. 

1960’lı yıllara gelindiğinde salon komedileri dönemi de başlıyordu. Yine bu dönemde etkisi yıllarca sürecek tiplemeler de yaratılır. Feridun Karakaya’nın oynadığı Cilalı İbo, Öztürk Serengil’in Adanalı Tayfur’u ve Sadri Alışık’ın Turist Ömer’i güldürü sinemasının üç büyükleri olarak öne çıkar. Adanalı Tayfur gibi Adanalı Celal’de de izleriz Öztürk Serengil’i. 

Sadri Alışık’ı da dramla güldürüyü iç içe barındıran filmlerde izleriz. Komedi filmlerinin jenerikleri de komik ve yaratıcı olmaktadır.

’60’lı yıllar komedilerinin, bol kadrolu yıldızlar geçidi komedi filmlerinin bolca yapıldığı ve çok sevildiği verimli bir dönemdir.

Kimler yoktur ki unutulmaz güldürü ustaları arasında... Vahi Öz, Necdet Tosun, Cevat Kurtuluş, Ali Şen, Mualla Sürer, Mürvet Sim, Hulusi Kentmen, Suphi Kaner, Cevat Kurtuluş hemen akla gelenlerden bazıları sadece... Vahi Öz, Horoz Nuri tiplemesiyle birçok filmde yansır beyazperdeye... Vahi Öz’ün, Mualla Sürer’le oluşturdukları ikili ise unutulmaz bir neşe kaynağıdır o filmleri izlediğimizde.

Cevat Kurtuluş unutulmazlar arasına yazdırır adını. Hulusi Kentmen de Mualla Sürer’le haylaz çocuklar gibidir birçok filmde...

Sami Hazinses her zamanki Sami Hazinses’dir, fıldır fıldır oynayan gözleriyle...

Tiyatronun ustalarından Muammer Karaca da Cibali Karakolu ile sinema seyircisinin karşısına çıkar.

Bazen kötü adam olarak ünlenen, izlerken korkudan iliklerimize kadar titrediğimiz oyuncular da komedi filmlerinde kendini gösterir. Örnekse kötülerin kötüsü Ahmet Tarık Tekçe, Hüseyin Baradan... Kitapsız ilim, Ahmet Tarık Tekçe’siz film olmaz gibi tekerlemeler üretilirdi o yıllarda. Hüseyin Baradan adına film de yapılır. Hüseyin Baradan Çekilin Aradan. 

’70’li yıllar erotik komedilerle geçerken, Türk sinemasına damgasını vuran Ertem Eğilmez ’60’lı yıllarda yaptığı Fatoş’un Fendi Tayfur’u Yendi, Helal Adanalı Celal gibi komedi filmlerle bu tarzda da başarısını göstermiştir.

Erotik komedilerin ağırlıkta olduğu ’70’li, 80’li yıllarda, iyi komedi filmler Ertem Eğilmez imzasıyla geçer tarihe.

’70’lerin hemen başında Tarık Akan’lı Tatlı Dillim, Sev Kardeşim, Oh Olsun, Yalancı Yarim, Mavi Boncuk’la başlattığı duygusal aile komedilerini, Kemal Sunal’lı, Zeki Alasya’lı, Metin Akpınar’lı, Halit Akçatepe’li Köyden İndim Şehire, Salak Milyoner izler. Her oyuncu bir kez daha yıldızlaşır bu filmlerde. 

Çok tutan dev kadrolu filmlerle sürdürür gençlik ve halk komedisi aile filmlerini Ertem Eğilmez. Kemal Sunal’lı, Tarık Akan’lı, Münir Özkul’lu, Adile Naşit’li, Halit Akçatepeli Hababam Sınıfı serisi unutulmazlar arasına girer. 

Kemal Sunal da, Şener Şen de, İlyas Salman da tekrar tekrar, büyüdükçe büyür Ertem Eğilmez filmlerinde. Tabii ki Adile Naşit, Münir Özkul, Halit Akçatepe, Ayşen Gruda, Şevket Altuğ ve diğer oyuncular da. Sinemamızın son çeyrek yüzyılına damgasını vuran Şener Şen gibi, Uğur Yücel de Ertem eğilmez filmlerinde yıldızlaşır.

Unutulmaz ikililer de oluşur komedi filmlerinin sevimli kahramanları arasında. Tarık Akan Gülşen Bubikoğlu, Hale Soygazi ve Emel Sayın’la birçok filmde bir araya gelirken sinemanın son yıldızlarından Gülşen Bubikoğlu da Tarık Akan dışında Aytaç Arman’la, Müjdat Gezen’le unutulmaz ikililer oluşturur birçok filmde.