Deneme süresi içinde iş sözleşmesi tazminatsız sona erdirilebilir

SORU: Merhabalar. Ben geçtiğimiz ay içinde bir firmada işe başladım. Ama bir ay çalıştıktan sonra işveren beni işten çıkardı. Ben ihbar tazminatımı isteyince de deneme süresi içinde çıkarıldığım için bunu ödemeyeceğini söyledi. Böyle bir şey var mıdır? 

CEVAP: Deneme süresi ile ilgili düzenleme, İş Kanunu’nun 15. maddesinde düzenlenmiştir. Burada, deneme süresinin ne kadar olabileceği ve deneme süresi içinde iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda ne olacağı düzenlenmektedir. Kanunun düzenlemesine göre, taraflarca iş sözleşmesine bir deneme kaydı konulması durumunda deneme süresi en çok iki ay olabilir. Bu deneme süresi, toplu iş sözleşmesi ile dört aya kadar uzatılabilecektir. Ancak, bireysel iş sözleşmelerinde iki aydan fazla bir süre deneme süresi olarak belirlenemeyecektir.

Maddenin ikinci fıkrasında da, “Deneme süresi içinde taraflar, iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebilir. İşçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer hakları saklıdır” hükmü yer almaktadır. 

Kanunun düzenlemesinde de görüleceği üzere, iş ilişkisinin başlangıcından itibaren her iki ay mutlaka deneme süresi olarak kabul edilmemektedir. Her iş sözleşmesi kendiliğinden deneme süreli değildir. Bu sürenin deneme süresi olduğuna dair iş sözleşmesinde bir düzenleme olmalıdır. Ayrıca, iş sözleşmesi imzalanıp çalışmaya başlandıktan sonra da deneme süresi getirilmesi hukuki değildir.

İş Kanunu’nun 17. maddesine göre; belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinde, feshin karşı tarafa önceden bildirilmesi gerekir. Buna göre; işyerindeki kıdemi 0-6 ay arasında olan işçiler açısından ihbar süresi iki hafta, işyerindeki kıdemi 6 ay-1.5 yıl arasında olan işçiler için dört hafta, işyerindeki kıdemi 1.5 yıl-3 yıl arasında olan işçiler için altı hafta, işyerindeki kıdemi 3 yıldan fazla olan işçiler için ise ihbar süresi sekiz haftadır. İş sözleşmesini feshetmek isteyen taraf, yine yazılı ve gerekçesi ile birlikte, işçinin kıdemine göre belirlenen bu süreler öncesinden, feshi karşı tarafa bildirmek zorundadır. Bu ihbar sürelerine uymayan taraf bildirim süresine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır.

Deneme süresinin ise en önemli hukuki sonucu, deneme süresi içinde tarafların iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız olarak feshedebilmeleridir. Ancak, kanunun açık hükmünde de belirtildiği üzere, işçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer hakları saklıdır. Ancak, belirlenen deneme süresi geçtikten sonra sözleşmenin feshedilmek istenmesi durumunda, belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshine ilişkin hükümlere tabi olur.

Eğer, sizin iş sözleşmenizde de deneme süresine ilişkin bir düzenleme varsa ve iş sözleşmeniz bu belirlenen deneme süresi içinde sona erdirilmiş ise bu durumda yapılan fesih hukuka uygundur ve deneme süresi içinde iş sözleşmesi tazminatsız sona erdirilebilir.