Yeni telif yasası gelirken...

Mayıs ayı başlarında dönemin Kültür Bakanı Nabi Avcı, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nda yapılması planlanan değişiklikleri açıklamış ve 30 gün süreyle Kültür Bakanlığı'nın web sitesinden kamuoyunun görüşlerini almıştı. Alınan görüşlere ne olduğunu ve bu görüşlere dayanarak taslakta herhangi bir değişiklik yapılıp yapılmadığını bilmiyoruz ancak taslağın önümüzdeki günlerde Meclis'e getirileceğine dair haberler çıkmaya başladı. 

Eğer söz konusu yasa taslağında ciddi bir değişiklik olmadıysa[0] taslak meslek birlikleri ve benzeri telif aracıları ve bunların loncalarının güçlerini arttıracak çeşitli değişikliklerin yanı sıra internet ortamında hak ihlallerinin önlenmesi için bir savcının başkanlığında Dijital Hak İhlalleri ile Mücadele Merkezi adında bir yapı kurulmasını öneriyor. Taslağın telif aracılarının loncalarına tanıdığı en kritik haklardan biri telif ihlalinde bulunanların IP adreslerini tespit edebilmek için teknolojik olanakları kullanabilecek olması. Yasa taslağında "teknolojik yöntemler" olarak ifade edilenin pratik karşılığı derin paket analizi gibi iletişimin ve özel hayatın gizliliğini ihlal eden metodlar ile noktadan noktaya ağlarda yapılacak tuzak paylaşımlar. Her iki metot da hem hukuken hem de etik açıdan da sıkıntılı. 

Telif doğduğu günden bugüne sanatçıların ve halkın değil aracıların ve aracıların loncalarının çıkarlarını korudu[1]. Telif yasalarının sanatçılara ve halka sunduğu olanakların büyük bir çoğunluğu bazen zorunluluktan bazen de "sus payı" olarak yasaya eklendi. Bu yasanın öncekilerden farklı olacağını düşünmek zaten hayalcilik olurdu. Loncaların söz konusu taslak hakkında nerede duracağı zaten ortada. Halkçı, demokrat, solcu vb. olduğunu iddia eden sanatçıların ve Meclis'teki partilerin nasıl tutum alacağını ise birlikte göreceğiz: Taslağa genel bir itirazları olacak mı yoksa çok da etkisi olmayacak detaylara itiraz ile "muhalefet" görevini yerine getirip günü kurtarmayı mı deneyecekler?
Kültür, sanat ve bilim alanındaki telif ve patentlerin herkesin bu eserlere kolayca ve özgürce ulaşmasının ve dolayısıyla da insanlığın gelişmesinin önündeki büyük engellerden biri olduğunu  söz konusu yasaların sanatçıyı ve halkı değil telif aracılarını ve bunların loncalarını korumaya yaradığını tekrar tekrar dile getirip mevcut telif yasalarının herkesin tüm kültür bilim ve sanat eserlerine ulaşmasını kolaylaştıracak ve sanatçıyı/bilim insanını devlet güvencesine alacak şekilde yeniden düzenlenmesini talep etmek gerek. Sanatçılar, kan emici loncalardan [2]; bilim insanları tekellerin kıskacından ancak böyle kurtulur.

[0] Taslağın yenilenmiş metnine dair her hangi bir bilgi Kültür Bakanlığının sitesinde yer almıyor.
[1] https://goo.gl/DyKKVv 
[2] Kültür sanat üretimlerine ait gelirlerin büyük çoğunluğu sanatçılardan ziyade aracılar ve bunların loncalarına kalır.