Koyun Dolly'nin ardından

Takvimler 22 Şubat 1997’yi gösteriyordu. Bundan 21 yıl önce duyduk Koyun Dolly’nin adını.  İsmini ünlü ABD’li country müzik şarkıcısı Dolly Rebecca Parton Dean’dan alan Dolly tarihin belki de en ünlü koyunu oldu1. Dolly kopyalanan ilk koyun değildi aslında. 1984 yılında embriyo hücresi kullanılarak yapılmıştı ilk kopya koyun. Dolly tarihimize yetişkin vücut hücresinden klonlanan ilk koyun olarak geçti. O dönemde bunun mümkün olduğu düşünülmüyordu. Tarihimizin son 20 yılı baş döndürücü hızda geçti teknik ve bilimsel gelişmeler bakımından. Dolly’nin klonlanması somatik hücre çekirdek transferi yöntemi ile gerçekleştirilmişti. Somatik hücreler vücut hücrelerimiz. İskoçya’daki Roslin Enstitüsünde gerçekleştirilen klonlama şöyle yapılmıştı: Yetişkin bir koyunun meme bezlerinden alınan hücrelerin DNA’yı taşıyan çekirdeği, başka bir koyundan alınan döllenmemiş yumurtaya transfer edildi. Yumurta hücresinin çekirdeği transfer öncesinde boşaltılmıştı. Yumurta hücresi sperm ile döllenme olmaksızın embriyoyu oluşturamazken, çekirdeğine yapılan vücut hücresi çekirdek transferi sonrası embriyo oluşturabilmişti. Bu embriyo Dolly idi. Dolly, embriyo halinde iken siyah başlı bir koyun türüne, taşıyıcı anneye, transfer edildi. Dolly doğdu ve 6 yaşına kadar yaşadı. 14 Şubat 2003’de yaşamını kaybetti. Dolly’nin ardından yapılan analizler, Dolly’nin kromozom uçlarında yer alan telomerlerin normal yaşıtlarından daha kısa olduğunu gösterdi. 

Somatik hücre çekirdek transferi yöntemi 20’den fazla farklı türün klonlanmasında kullanıldı. Bugün, kök hücre çalışmalarında ise aynı yöntem kullanılmaktadır. Hastalardan alınan DNA, çekirdeği boşaltılmış yumurta hücrelerine nakledilmekte ve bu şekilde hastaya aitembriyonik kökhücreler oluşturularak tedavi hedeflenmektedir. Bilim tarihimizde bir mihenktaşı olan bu yöntem, klonlamadan kök hücre çalışmalarına pek çok diğer çalışmanın böylece önünü açmış oldu. Dolly’nin bedeni bugün Edinburgh’da National Museum of Scotland’da sergilenmekte. Dolly’ye saygıyla…

1-https://www.ed.ac.uk/roslin/about/dolly/facts/life-of-dolly