İşçi açısından haklı nedenli fesih gerekçeleri 24. maddede sayılanlarla sınırlı değildir

SORU: Merhaba;
Çalışmakta olduğum şirketten aşağıdaki haklı nedenleri göstererek geçen hafta noter yolu ile iş feshi yaptım. Ancak şirket nedenleri asılsız göstererek ihtara olumsuz cevap vereceklerini ilk olarak sözlü ilettiler ve beni 3 gün işe gelmediğim için 29 kodlu işten çıkış yapacaklarını ifade ettiler. Bende durumu iş mahkemesine yolu ile çözme kararı alacağım.

Sizden ricam aşağıdaki nedenleri inceleyip haklı feshe giren ve girmeyen maddeleri yazabilir misiniz?  Gerçekten tüm yazılarını okudum. En son size de haklı fesih nedenleri sorup değerli görüşlerini almak istedim. Teşekkürler.

“1- XXX A.Ş’de bilgi işlem departmanında çalışıyordum. Ancak şirket sahibi olan kişilerin 10 civarında farklı alanlarda şirketleri bulunmaktadır. Benden bu şirketlerde bilgi işlem alanında destek olunmam istenmiştir. Ancak bu durum iş sözleşmesinde veya başka bir evrak ile bana yazılı olarak sunulmadı. Bu işi yapmam mecbur bırakıldım. Ancak zamanla şirket sayılarının ve personel sayısında artışı iş yoğunluğuna neden oldu.  Benim hafta içi mesai sonrası, hafta sonu veya resmi tatillerde telefon ve bilgisayar üzerinden diğer şirket çalışanlarına uzaktan yardım sağladım. Ancak çoğu zaman bu durum özel hayatımda problem yaşanmasına neden oldu. Ek olarak bu şirketlerin yurtdışı ve yurtiçinde çok sayıda şubeleri bulunmaktadır. En son olarak ......’da açılan ofis için cihaz kuruluma gidildi. Ancak hiçbir şekilde dışarı görevlendirme ve seyahat sigortası yapılmadı.

2- 2016 yılında tüm personellere zam yapıldı ancak tarafıma yapılmadı. Daha sonra itiraz ettiğimde zammı bir geç alabildim. 2017 yılına yine bir önceki olduğu gibi şirkette sadece bana zam yapılmadı ve itiraz sonucu bir ay geç zam alabildim.

3- Yıllık izin kullandırılmam iş yoğunluğu neden gösterilerek engellendi. Müdürüm izin formuna imza atmadı. Şu ana kadar 5-6 gün izin kullanabildim. Şu anda 15-20 günlük izin kullandırılmadı.

4- Eylül 2015’den beri şirkette sözleşmem bulunmamaktadır. Ek olarak şirket bana çalışma koşulları vb. durumları belirten başka bir evrak da imzalatmadı. Yine yukarıda belirttiğim gibi diğer şirket bilgi işlem desteği içinde bir evrak imzalatılmadı. Haklarımı ve çalışma koşullarım belirsiz olarak çalıştım.

5- SGK girişim şirketin farklı şubesinden olmasına rağmen beni personel yetersizliği ve iş yoğunluğu olması nedeniyle yaklaşık olarak 2 senedir merkez ofiste çalıştırılmaya mecbur bırakıldım. Ancak bu işlem için bende yazılı onay alınmamıştır.

6- Patronların eş ve çocuklarının bilgisayar, telefon gibi kullandığı teknolojik eşyaların onarımı veya onarım takibi tarafıma verildi. Ancak bunun içinde tarafımdan yazılı onay alınmadı ve mecbur bırakıldım.”

CEVAP: İyi günler. İş Kanununun 24. Maddesi, işçinin haklı nedenle derhal fesih hakkını düzenleyen maddedir. Bu maddeye göre, işçi aşağıdaki gerekçelerden biri ile iş sözleşmesini feshederse, bu durumda kıdem tazminatına hak kazanacaktır.

SAĞLIK SEBEPLERİ:

a) İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa.

b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan  buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.

AHLAK VE İYİ NİYET KURALLARINA UYMAYAN HALLER VE BENZERLERİ:

a) İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında   yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa.

b) İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa.

c) İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnat veya ithamlarda bulunursa.

d) İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa.

e) İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,

f) Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları  uygulanmazsa.

ZORLAYICI SEBEPLER:

İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa.

Ancak, kanunun bu maddesinde sayılan bu hususlar sınırlayıcı değildir. İşçi açısından haklı nedenli feshi gerektirecek durumlar, uygulama ile de ortaya çıkmaktadır. Yıllık iznin kullandırılmaması, fazla mesai ücretinin ödenmemesi, işçinin sosyal güvenlik primlerinin yatırılmaması, gibi durumlar da kanunun maddesinde sayılmasa dahi işçinin haklı nedenle derhal fesih hakkını sağlayan durumlardır.

İşyerinde işverenin, tüm işçilere zam yapıp belirli bir işçiye ayrımcılık yaparak zam yapmaması işyerinde ayrımcılık yasağının ihlalidir. İşverenin, ayrımcılık yapması ve eşit işlem borcuna uymaması sebebiyle iş sözleşmesinin sonlandırılması konusunda işçiye, haklı bir neden teşkil edecektir.  Hangi işçi olursa olsun, işçiler işe alınırken belirli bir görevi yapmak için işe alınırlar. Kural, işçiye, işe alındığı amaçla iş yaptırılmasıdır. İşe makine ustası olarak alınan birine temizlik yaptırılamaz. Eğer işçiye görevi dışında bir iş veriliyorsa ve işçinin buna yazılı olarak rızası alınmamışsa ve bu iş, işçi açısından işin ağırlaştırılması anlamına da geliyorsa işçi iş akdini haklı nedenle feshedebilir.

Bu açıdan, belirtmiş olduğunuz bir çok husus, başlı başına dahi iş sözleşmesinin işçi açısından haklı nedenle fesih hakkını işçiye vermektedir. Ancak, uygulamada hemen hiç bir işveren, kendisine yapılan bir ihtar üzerine, haklı nedenlerin varlığına rağmen, “iş sözleşmesini haklı nedenle fesheden işçiye hemen kıdem tazminatını ödeyeyim” demediği için, işçiler, alacağını alabilmek için dava açmak zorunda kalmaktadır. Sizin de bu açıdan, alacağınız için dava açmak dışında bir yolunuz görünmemektedir. Ancak, dava açmadan önce yasal zorunluluk gereği arabulucuya başvurmak zorundasınız.