Sadece gözaltına alınmak işten atılma nedeni olmaz

SORU: İşyerinde çalışırken gözaltına alınan bir işçi, işten tazminatsız olarak çıkarılabilir mi?

CEVAP: İş Kanunu’nun, “işverenin haklı nedenle derhal fesih hakkı”nı düzenleyen 25. maddesinde, fesih halleri dört başlık altında düzenlenmiştir. 1- Sağlık sebepleri; 2- Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri; 3- Zorlayıcı sebepler ve 4- İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması.

Bu hallerden, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ile ilgili olarak işçinin iş sözleşmesinin feshedilmesi halleri dışında, işçi, kıdem tazminatı alma şartlarını taşıyor ise, (iş sözleşmesi bir yıldan uzun, belirsiz süreli iş sözleşmesi...) ise kıdem tazminatına hak kazanılarak işten çıkartılır.

İşçinin gözaltına alınması da zorlayıcı bir sebep olsa da başka başlık altında ele alınmış ve sadece gözaltına almanın veya tutuklamanın iş sözleşmesinin feshini gerekli kılmamış, kanun koyucu bunun yanında başka şart da aramıştır.

Kanunun yazılı metnine göre, “İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması halinde devamsızlığın 17. maddedeki bildirim süresini aşması” denmiştir. Bu açıdan İş Kanunu’nun 25/IV”teki bu hükmüne göre, iş sözleşmeleri, İş Kanunu’nun 17. maddesinde belirtilen ihbar sürelerine göre,

a) İşi, 6 aydan az süren işçi için, tutuklandığı tarihten itibaren 14 gün sonra,

b) İşi, 6 aydan 1.5 yıla kadar süren işçi için, tutuklandığı tarihten itibaren 28 gün sonra,

c) İşi, 1.5 yıldan 3 yıla kadar süren işçi için, tutuklandığı tarihten itibaren 42 gün sonra,

d) İşi, 3 yıldan fazla sürmüş işçi için, tutuklandığı tarihten itibaren 56 gün sonra, feshedilebilecektir.

Ancak, gözaltı işlemi Ceza Kanununa göre, OHAL sonrası dönemde, 48 saat olarak ve toplu işlenen suçlarda da 4 gün olarak yer aldığı için, fesih için belirtilen süreleri aşmayacağından, işçinin sadece gözaltına alınmış olması bu sebeple işten çıkartılmaya neden olamaz. Bu belirtilen süreler aşıldığı takdirde, işverenin haklı nedenle derhal fesih hakkı doğmaktadır.

Ancak, buna rağmen gözaltına alınıp, salıverilen bir işçinin iş sözleşmesini bu gerekçe ile feshederse veya asıl gerekçe bu olmakla birlikte işveren fesih nedeni olarak farklı bir sebep belirtmiş ise, işçi feshin bu bende ve gerekçeye uygun olmadığı iddiası ile Kanunun 18, 20 ve 21’inci madde hükümleri çerçevesinde, işe iade davası açmak için yargı yoluna başvurabilecektir. Bunun için yasal zorunluluk gereği, önce ara bulucuya başvurmalıdır.