Fikirleri birleştirmek

Bu haftaki yazımla, ülkemizde satranç camiasında yaşanan her türlü olumsuzluğu bir kenara bırakıp, Türkiye Satranç Federasyonu yöneticilerini memnun edeceğimi düşünüyorum. Yazının bundan sonraki kısmı, satranç oyunuyla ilgili olduğundan, anlamayacak olmalarının rahatlığıyla konuya geçelim.

Satranç oynarken tıpkı hayatta olduğu gibi bir sonraki adımı, ve onun getireceklerini doğru değerlendirmeye çalışırız. Bu yönüyle satranç çoğu zaman hayatın küçük bir kopyası gibidir. Hayatta olduğu gibi satrançta da bilgi tek başına yeterli değildir. Bilgiyi, tecrübeyle dövdükten sonra cesaretle biler ve kullanışlı hale getirirsiniz. Eski dünya şampiyonlarından Mihail Botvinnik'in söylediği gibi  ”Satranç ustalığı, pozisyonları doğru tahlil etmekten geçer”

Bu haftaki örneklerimizle ''Kritik Nokta'', ''Kritik Yapı'' ve ''Hareketi Kısıtlanmış Taş'' konularının bir oyun içinde nasıl birleşebileceklerini göstermek istiyorum. Aşağıdaki diyagramdaki konum Simen Agdestein ile Hans Bartels arasında 1987 de oynanan bir oyunda 29'uncu hamleden sonra oluşmuştur. Konuma dikkatlice baktığımızda h3 karesindeki siyah Filin hareketi kısıtlanmış taş olduğunu ama aynı zamanda korunmasız olduğu için kritik nokta olduğunu görüyoruz. Beyaz atların varlığı nedeniyle g6 karesinden siyah Şah ve Kaleye çifte saldırı yapılabilir. Yani g6 noktası kritik yapı oluşturuyor.  Beyazla oynayan Agdestein bu zayıflıkları birleştiren planı bularak dinamitin fitilini ateşlemiştir.  Yazıyı okumaya devam etmeden önce hamleyi bulmaya çalışabilirsiniz.

30.Fxe5! (Bu hamle ile piyon kazanıyor. 30.Kxf8+? Vxf8 31.Afd2 ile devam etseydi beraberlikle yetinmek zorundaydı. Yapılan hamle ile Atın g6'ya ulaşması hedefleniyor) 30...dxe5? (Savunmak her zaman saldırıdan daha zordur. Siyah Axe4 yada Kxa8 ile devam etmeliydi fakat beyaz yine de üstün olurdu)  31.Axe5 (Siyah Vezirin de hareketi kısıtlanmış taş olduğu gerçeği nihayet ortaya çıktı!) 31...Ve6 [31...Vh5? 32.Axf6 Fxf6 33.Kxf8 ve beyaz kazanır] 32.Ag6+ (İlk amacına ulaşan beyaz At şimdi asıl hedefine yöneliyor)  32...Şg8 33.Af4 (Çünkü siyah Kaleyi almak materyal açısından elverişli değil) 33...Ve7 34.Axh3 ve beyaz kazanır. Ne var ki oyun berabere bitmiştir. Bu da bize eski dünya şampiyonlarından Lasker'in, ''Satrançta en zor şey kazanılmış oyunu kazanmaktır'' sözünü hatırlatıyor.

Şimdi göreceğimiz diyagramda Karoly Honfi - Laszlo Barczay oyunundaki hamleleri ''Tehlike Göstergeleri'' ışığı altında inceleyelim. Beyazın c4 piyonu Vezirle korunuyor olsa da siyah Kalenin saldırısı altında olduğundan kritik noktadır. Aynı zamanda beyaz Şah ve Kale tarafından korunan b2 piyonu da siyah Vezir ve Fil tarafından saldırıya uğradığı için kritik noktadır. Oyunu güzel kılan ise c4 ve b2 de bulunan bu her iki kritik noktanın, a3 karesi üzerinden bir kritik yapı oluşturmalarıdır.

Siyah, bütün çizgisel ilişkileri gösterecek bir incelikle oynuyor. 29...Kxc4! (Tahtaya düşen bu ilk yıldırım rakip veziri kritik yapıya davet ediyor) 30.Vxc4 (30.Fxg6 Kxe2 31.Fxh7+ Şh8 32.Vxe2 Şxh7 ve siyah kazanır) 30...Vxb2+! (a3 karesinden at çatalı gerçekleştirmek adına yapılan bu hamle ile rakip yüksek gerilim altında bırakılıyor) 31.Kxb2 (Kalenin bu zorunlu hamlesi nedeniyle e4'teki beyaz Fil artık kritik nokta oldu) 31...Aa3+ 32.Şc1 Fxb2+ 33.Şxb2 (33.Şd2 Axc4+ 34.Şd3 Fg7 siyah kazanır) 33...Axc4+ 34.Şc3 Kxe4 35.Ad4 [35.Şd3 Kg4–+] 35...Ab6 (Arka arkaya düşen yıldırımlardan sonra fırtına bulutları dağılırken siyah sakin bir pozisyonda iki piyon öne geçiyor. d5'teki piyon da az sonra düşeceğinden beyaz terk etti) 0–1

HAFTANIN OYUNU

Viktor Gavrikov - Elizbar Ubilava - Tiflis 1983

1.c4 e6 2.Ac3 d5 3.d4 Fe7 4.cxd5 exd5 5.Ff4 Af6 6.e3 Ff5!? 7.Vb3 Ac6 8.a3 Aa5!? 9.Va4+ c6 10.Af3 Ah5? 11.Fc7! Vxc7 12.Axd5 Vd8 13.Axe7 Şxe7 14.b4 Ac4 15.Fxc4 b5 16.Vd1! 16...bxc4 17.Ae5 Vd5 18.Vxh5 g6 19.Vf3 Fe4 20.Ve2 Fxg2 21.Kg1 f6 22.Axc4 ve siyah terk etti  1–0