Sözleşmenizi feshedip alacağınızı isteyebilirsiniz

SORU: Merhaba, ben bir simit dükkanında çalışıyorum. İki vardiya çalışıyoruz. Resmi tatil günleri dahil fazla çalışma ücreti ödeniyor. Kazancımız bordroya tam yansımıyor, elden ödeme alıyoruz. Yıllık izin hakkımı kullanmak istediğimde bizde ilk sene 1 hafta yıllık izin cevabını aldım patrondan. Sabah 05.00/15.30, öğleden sonra 15.30/02.00  vardiyalarında dönüşümlü olarak çalıştım. 30’ar dakika iki yemek paydosumuz var ama bana patron çalışırken yemek yemem konusunda sürekli telkinde bulunuyor. Ona “tamam abi” demeyen tek kişi benim, o haklı olmadığı sürece “tamam” demiyorum. 6 gün çalışıyoruz. 9.5 saat 6 gün molaları düştükten sonra. Sabah altı gibi açılıp gece 2 gibi kapanıyor. Sabah beşte gelenler içerde hazırlık yapıyor, çayıydı, simidiydi, poaçasıydı çorbası vs. Bir sene iki aydır buradayım gasbettiği haklarımı nasıl alabilirim? Resmi tatiller ve günlük fazladan çalıştığımız ikişer saat ayda 48 saat yapıyor. Yıllık fazla mesai saatini ikiye katlıyor. 5 günde haftalık çalışma saatimizi dolduruyoruz. Oysa 6 gün 10.5 saat işteyim ne yapabiliriz? Teşekkürler.

CEVAP: İyi günler. Sorunuzda tek bir konudan fazla değerlendirme yapmak gerekeceği için kısaca hepsine değinmeye çalışacağım. Ancak, tüm bu hususlar hakkında daha ayrıntılı bilgi alabilmek için bir avukat ile yüz yüze görüşmeniz daha yararlı olacaktır.

Yıllık ücretli izin hakkı, İş Kanununun 53. Maddesinde düzenlenmiş ve burada açık bir şekilde işçinin çalışma süresine yıllık izin süresinin ne kadar olduğu belirtilmiştir. 53. Maddenin 4. Fıkrası A Bendine göre;

İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;

a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara on dört günden…” şeklindedir. Bu açıdan işverenin yıllık ücretli izni tam kullandırmaması, yasaya aykırıdır ve işçinin şikayeti halinde idari para cezasını gerektirmektedir.

Fazla çalışma süresi de İş Kanununda düzenlenmiş ve “Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle kırk beş saatin altında belirlendiği durumlarda yukarıda belirtilen esaslar dahilinde uygulanan ortalama haftalık çalışma süresini aşan ve kırk beş  saate kadar yapılan çalışmalar fazla sürelerle çalışmalardır” şeklinde tarif edilmiştir. Fazla sürelerle çalışmalarda, her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yirmi beş yükseltilmesiyle ödenecektir. Sizin çalışma saatlerinize göre bu fazla çalışmaların bordronuza yansıtılması ve tarafınıza fazla çalışma ücretinizin kanunda tarif edildiği şekilde ödenmesi gerekmektedir.

İşverenin işçinin yıllık iznini kullandırmaması işçi açısından haklı nedenle fesih nedenidir. Ayrıca yine, işçinin fazla çalışma ücretinin de ödenmemesi eksik ödenmesi gibi durumlar da işçinin ücretinin bir parçası olarak değerlendirilmekte ve uygulamada Yargıtay bu durumun da işçi açısından haklı nedenli fesih sebebi olduğuna dair karar vermektedir.

Bu açıdan tüm bu hususlar doğrultusunda, iş sözleşmenizi bu gerekçelerle haklı nedenle feshedip kıdem tazminatınız, fazla çalışma ücret alacaklarınız ve diğer yasal alacaklarınız için önce yasa gereği zorunlu olarak arabulucuya başvurabilir ve uzlaşamamanız halinde iş mahkemesinde dava açabilirsiniz.