Hoşçakal Internet

Dijital Tek Pazardan sorumlu Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Andrus Ansip yeni telif yönetmeliğinin trilog sürecinden uzlaşma ile geçtiğini duyurdu. Eğer süreçte ciddi bir değişiklik olmazsa yönetmelik Avrupa Parlamentosu'nun Mart ya da Nisan ayındaki oturumlarından birinde oylanacak. Yönetmelik bu oylamada da onaylanırsa üye ülkeler iki yıl zarfında yönetmeliği kendi yasal sistemlerine entegre edecek.

Yeni telif yönetmeliğinin metni trilog adı verilen ve kapalı kapılar ardında sürdürülen pazarlık sürecine girmeden önce çeşitli alanlardan çok sayıda kişi tarafından eleştirilmişti. Yönetmeliğin telif filtre sistemlerini pratikte zorunlu kılan 13. Maddesine karşı Change.org'da açılan imza kampanyası 4,75 milyon imza ile platformdaki en büyük kampanyalardan biri olmayı başarmıştı. Bütün bu tepkilere rağmen yönetmelik trilog sürecinden kullanıcıların, küçük haber siteleri ve içerik üreticilerinin daha da aleyhine olacak bir metinle çıktı. Yönetmeliğin onaylanması için çaba harcayan, trilog süreci için kabul almasını gazetecilerin geçimlerini koruyacağı gerekçesiyle zafer çığlıkları ile karşılayan[0] -Türkiye Gazeteciler Sendikası'nın(TGS) da üyesi olduğu- 146 ülkeden 600 binden fazla gazeteciyi temsil eden Uluslararası Gazeteciler Federasyonu (IFJ) bile trilogdan çıkan metne büyük yayıncıların gazetecileri sömürmesinin önünü açacağı gerekçesiyle itiraz eden bir açıklama yayınlamak zorunda kaldı[1]. Büyük bir çoğunluğun daha trilog sürecinden önce öngördüğü bu tabloyu IFJ'nin neden öngöremediği ve öngörememesinde bünyesinde bulunan büyük yayıncı ve haber kuruluşlarının rolü ise meçhul.

Son çıkan metnin 11. Maddesine göre haberlerden yapılacak “tek kelimelik ya da çok kısa” alıntılar dışında kalan alıntılar için haber kaynağından lisans alınması gerekecek. “Çok kısa” kavramının limitleri ise oldukça belirsiz. Maddenin kapsamında herhangi bir istisna da olmadığından bireysel yayın yapanlar ve kâr amacı gütmeyen kuruluşlar da dahil olmak üzere herkesin “çok kısa” olmayan haber alıntıları için lisans ücreti ödemesi gerekecek. 

Metnin 13. Maddesine göre ise platform ve servisler kullanıcıların yüklediği içerik de dahil olmak üzere hiçbir içeriğin telif ihlaline yol açmamasını sağlamakla yükümlü. Mahkemelerin bir platformun telif ihlallerini engelleme çabalarını yetersiz bulması halinde ilgili platform hasarlardan sorumlu tutulacak. Herhangi bir platform ya da servisin bu maddenin gereklerini yerine getirmesi mümkün değil. Bu yönde yapılabilecek tek uygulama yükleme filtreleri. Ancak bu filtrelerin düzgün çalışmadığını Youtube'un 60 milyon dolar yatırdığı Content ID sistemine bakarak net bir şekilde söyleyebiliyoruz. 

Yönetmeliğin ilk günlerinden beri tartışma konusu olan telifli içerikler kullanılarak hazırlanan parodi ve memelerin engellenmeyeceği sıklıkla dile getirilmişti. Yönetmeliğin taraftarları bu iddiayı yinelemeye devam etse de doğası gereği içerik ve bağlamdan bihaber olan yükleme filtrelerinin parodileri ve memeleri ayırt etmesinin mümkün olmadığı ortada. 

Yönetmeliğin son onaydan da geçip yürürlüğe girmesi halinde Internet’te haber içerikleri ve kültür-sanat ürünlerinin paylaşımı kullanıcılar, küçük haber üreticileri ve küçük içerik üreticileri aleyhine tümden değişecek. 

[0] https://goo.gl/tQ5Siv
[1] https://goo.gl/23ee5H