Başkanın televizyonu

Amerika Birleşik Devletleri medyasında şu ara ‘Nasıl olur da bir televizyon kanalı propaganda aracına dönüşür” tartışması gündemde. Geçen ocak ayında gazeteciler Teksas’ta dolaşmakta olan Trump’ı takip edip basın açıklamasının yerini öğrenmeye çalışırken bir de bakıyorlar ki Fox Haber Sunucusu Sean Hannity çoktan mekanda yerini almış, dahası bir gazeteciden ziyade yönetimden biriymiş gibi davranıyor, herkesle kucaklaşıyor. Fox’un sahibi Rupert Murdoch’un Trump’ı desteklediği bir sır değil, kanal hiçbir zaman tarafsız olmadı ancak diyor Deneyimli Gazeteci Jane Mayer’in* aktardığına göre FOX’ta çalışmış olanlar da dahil olmak üzere pek çok gazeteci şaşkın, böyle bir durum ülke tarihinde görülmüş şey değil. Muhafazakar medyanın Amerikan siyasetine etkisi üzerine çalışan Virginia Üniversitesi Miller Center’dan Nicole Hemmer “Bir devlet televizyonumuzun olmasına çok yaklaştık” diyor. Bir benzerini ’90’ların ortasında Fox News’de yöneticilik yapmış, şu anda New York Üniversitesinde Gazetecilik Profesörü Joe Peyronnin de söylüyor, “Daha önce böyle bir şey görmedim. Sanki Başkanın kendi medyası var. Bu hiç sağlıklı değil”. Fox News’in Eski Başkan Yardımcısı Bill Shine, şu anda Beyaz Ev’in iletişim direktörü, aynı zamanda çalışanlardan sorumlu başkan yardımcısı. Haber kanalı, Trump’ın sözcüsü gibi hareket ediyor ağzından çıkan her şeyi, yanlış ya da komplo teorisi olmasına aldırış etmeden olduğu gibi yayımlıyor. Dolayısıyla Shine için değişen tek şeyin maaş bordrosu olduğu yorumları yapılıyor. Hollywood Reporter’a göre Fox, ayrılışının ardından Shine’a 8.,4 milyon dolar tazminatın üstüne başka ödemeler de yaptı. Trump’ın ekibinde eEski Fox News çalışanı pek çok başka isim de var. Başkanın Fox programcılarına kendisine sadakatleri ölçüsünde puan verdiği, yüksek puan alanların bunu gururla anlattığı ifade ediliyor.

Hikaye bir çok yönden tanıdık aradaki en önemli fark burada güçlü konumda olanın Murdoch olması, aynı zamanda Trump ve damadı Jared Kushner’ın danışmanı gibi davranan dünyanın en güçlü medya patronunun dünyanın en güçlü devlet başkanını kendi çıkarları doğrultusunda yönlendirecek etkiye sahip olması. Çünkü Murdoch medyadan para kazanıyor. Trump onun için ihale dağıtan bir patron değil halen rayting getiren bir figür. Murdoch’un prestijli gazetesi The Wall Street Journal Trump’un adaylığına karşı olduğunu açıklayabilmişti. Yani patron medyadan para kazandığında manşete kızıp genel yayın yönetmenini değiştiremiyor. Bu ayrıca gazetecilik kültürü ile ilgili bir mesele ama şimdilik çünkü durum alarm verici.

Bir başka önemli fark ise bir ara kendi kanalını (Trump TV) kurma hayalleri kuran Trump’ın karşısında onu eleştirebilen güçlü bir medyanın oluşu, Trump’ın gücü şimdilik yalnızca medyada satın alma ve birleşmeleri engellemeye yetiyor. A.T.&T’nin CNN’in Sahibi Time Warner’ı almasına izin verilmemesinde Trump’ın CNN düşmanlığının etkisi olabileceği söyleniyor ancak sadece şüphe düzeyinde. Tüm bu bilgiler hatta cinsel taciz iddiaları da dahil daha fazlası Meyer’in 11 bin sözcük uzunluğundaki analizinden alıntı. Fox News’in, bizdeki karşılığı A Haber olan, dönüşümü Meyer eliyle medya ve iktidar ilişkilerinin tüm yönleriyle ortaya döküldüğü bir araştırmacı gazetecilik örneğine dönüşmüş.

Tartışmayı çıkaran asıl mesele Demokratların Fox News’teki tartışma programlarına çıkmayı reddetmesi. Kanalın yayın politikası ve Trump’la ilişkileri düşünüldüğünde pek çok gazeteci onlara hak veriyor. Kanalın açıklanmış hiçbir etik rehberinin olmadığına dikkat çekiyorlar.

Medyanın yüzde 90’ına hakim olsa da Erdoğan’ın kendi medyasına dahil rayting getirmediğini biliyoruz. Uzun zamandır medya patronlarının iktidardan tek beklentisi ihale dolayısıyla para. İçinde bulunduğumuz, 31 Mart’tan sonra daha ağır hissedeceğimiz, ekonomik krizin etkisiyle o musluklar da kısılacak. Bize bu düzenle mücadele etmek için tek yol kalıyor o da gazetecilik değerlerine sahip çıkmak.

Medya-iktidar ilişkilerinin kirli deneyimini yaşayan tek ülke değiliz. Kendimize özgü sıkıntılarımız var. Dezenformatif medyanın yazdığı haberler akıl ermez Gezi iddianamesine delil olarak konuyor ve insanlar bu sebepten müebbetle yargılanıyor. 17-25 Aralık tapelerinde duyduklarımıza sarsıcıydı ancak hiçbir şeyi değiştirmedi, bugün de günbegün düşen yobaz din adamı videoları etki yaratmıyor. Çözüm etik gazetecilikte ısrar etmekte, AKP’li siyasetçilerin şu ara pragmatist tavırla demeç verdiği muhalif medyanın normalleşiyor olduğumuzu düşünerek sevinmesi için koşullar oluşmuş değil.

*Jane Mayer, The Making of Fox News White House

 https://www.newyorker.com/magazine/2019/03/11/the-making-of-the-fox-news-white-house