Huawei ambargosu ve açık kaynak

ABD’nin Huawei’yi kara listeye almasının ardından önce Google, ardından da Intel, ARM, Broadcom, Qualcomm, Western Digital, Panasonic ve Toshiba gibi çeşitli firmalar Huawei ile anlaşmalarını askıya aldıklarını duyurdu. Ambargo kararı 90 günlüğüne kısıtlı olarak ertelenmiş olsa da bu kararın ve ardından gelen pratiğin kullanıcılara, akıllı telefon ekosistemine ve açık kaynağa dair tartışmalara etkileri olacak.

Dünya akıllı telefon pazarının yüzde 15 civarında bir kısmını kontrolünde tutan Huawei’nin mevcut milyonlarca kullanıcısı Android’in bir sonraki sürümü Android Q’ya telefonlarını yükseltemeyecek. Android Q güncellemesi ort seviye ve altı telefonlara zaten gelmeyecekti. Ancak Huawei’nin Mate 20 Pro ya da P30 Pro gibi güncellemeyi alacağı duyurulan üst modelleri durumda ciddi bir değişiklik olmazsa Android P ile yoluna devam edecek. Güvenlik ve uygulama güncellemeleri için ise şimdilik her hangi bir engelleme olmayacak. Huawei, çip üreticilerinin de ambargoya katılması nedeniyle yeni cihaz üretmekte oldukça zorlanacak. Üstelik yeni cihaz üretebilse bile bu cihazlarda Android’in önemli bir parçası olan Google Play servislerini kullanması mümkün olmayacak.

Android öncesi dönemde mobil cihazlar için çeşitli işletim sistemleri mevcuttu. Samsung’un Bada’sı, Nokia’nın Symbian’ı BlackBerry’nin BlackBerryOS’u, Apple’ın iOS’u… iOS’u dışarıda bırakırsak Android bu dağınık ekosistemdeki bütün rakiplerini saf dışı bırakarak liderlik tahtına oturdu. Android’in bu şekilde gelişebilmesindeki önemli faktörlerden biri büyük bir kısmının açık kaynaklı olması idi. İsteyen herkes Android cihaz üretebiliyordu. Google’ın Android hizmetlerinden yararlanmak için ise Google ile lisans sözleşmesi yapmak gerekiyordu. Ancak son gelişmeler tekrar gösterdi ki Android’in Google’a ait kısmı Google’a Android üzerinde ciddi bir güç sağlıyor. Chrome, Gmail ve Haritalar gibi yaygın kullanılan uygulamaların yanı sıra Play servislerinin bazı bileşenleri Google’a ait olmayan pek çok uygulamada kullanılıyor ve bu uygulamalar Play servisleri olmadan çalışmıyor. Dolayısıyla Play servislerini Android sisteminden söküp atınca geriye kalan Açık Kaynaklı Android Projesi(AOSP) günümüz kullanıcıları için doldurması imkânsız olmayan ama kolay da olmayan büyükçe boşluklar içeriyor.

Sorun sadece AOSP’nin boşluklarını doldurmak değil. Pazar için süren bu savaşın daha da kızışması halinde açık kaynak lisanslarının da karşılıklı olarak kullanılamaz ilan edilmesi mümkün. AOSP, Apcahe 2.0 ile lisanslı. Apache 2.0 diğer açık kaynak lisansları gibi mevcut telif hukuku içerisinde çalışmak üzere tasarlanmış bir lisans. AOSP’yi kullandığınızda Google ile Apache 2.0 lisans metnine dayalı bir anlaşma yapmış sayılıyorsunuz. Uzak bir olasılık olsa da ABD, -teoride- tıpkı diğer sözleşmeleri ambargo için iptal ettiği gibi bu lisans sözleşmesini de iptal edebilir. Açık kaynağı tekeller ve devletlerinin birbirleri ile mücadelelerinden koruyacak yeni yollara ihtiyacımız var.