Kurban çocuklara göre değildir

Dünyaya çocukların gözlerinden bakmak aslında hiç de zor değil. Tıpkı diğer güçsüzlerin açısından bakmanın zor olmadığı gibi. Ama düzen güçsüzleri ezmek üzerine kurulu ise, çocukların, kadınların, yoksulların ve diğerlerinin yaşadıkları önem taşımıyor. Tam da bu nedenle, bıkmadan usanmadan çocuk haklarını savunmak gerekiyor. Çocukların yararının her şeyden ve her zaman üstün tutulmasını sağlamak için başka yol yok...

Kurban Bayramı yaklaşırken, her yıl, bıkmadan ve usanmadan kurban kesimine ilişkin uyarılarda bulunmak gerekiyor. Çünkü kurban kesimi çocuklara zarar verebilir. Nedeni gayet açık: Çocuklar ölümle çok zor baş ederler. Tam olarak kavrayamadıkları ölüm onlar için oldukça korkutucudur. Araştırmalar gösteriyor ki, çocukların 10 yaşından önce ölümü tam olarak anlayabilmeleri beklenemez.

Bu bilgiler ışığında kurban kesilen ortamlarda çocuklara çok özenli davranılması gerekir. Kurban kesimini gören çocuklar kısa ve bazen uzun süreli olarak etkilenebilirler. Özellikle 5 yaş öncesinde ölüm, can çekişme ve kan görüntüleri, ya da kurban kesilmesine tanık olan çocuklar, anlamakta güçlük çektikleri bu olaylar nedeniyle ciddi düzeyde tedirgin ve rahatsız olurlar.

Çocuklar hiçbir şekilde kurban kesimini izlememeli ve izlemeye zorlanmamalıdır. 6 yaşından küçük çocukların kurban kesimini kesinlikle görmemesi gerekir. Çocuklar 8 yaşından başlayarak kurban kesilmesinin anlamını kavrayabilirler ama 10 yaş öncesinde ölüme ilişkin kavrayışları yetersiz olduğu için yine de rahatsız olabilirler. Kurban kesiminin inanç boyutu ancak 11 yaştan sonra daha iyi anlaşılabilir. Bu nedenle çocuklar 12 yaşına dek kurban kesimini izlememelidir.

Hiç kimse, 12 yaşında veya daha büyük olsa dahi, istemiyorsa kurban kesimini izlemeye zorlanmamalıdır. Büyük kentlerdeki kesim yerleri bu açıdan özellikle tehlikelidir çünkü toplu kesim yerlerinde uzun süreyle sıra beklenmekte ve çocuklar çok sayıda kesime maruz kalmaktadır. Bu nedenle çocuklar toplum kesim yerlerine götürülmemelidir.

Öte yandan, çocuklar yeni ve olağan dışı şeyleri merak eder. Merak ettikleri için kesimi izlemek isteyebilirler. Bu onların kesimden etkilenmeyeceği veya kurban kesiminin anlamını kavradıklarını göstermez.

Çocukların yanında kurban kesiminin konuşulması ve ayrıntılı olarak anlatılmasından da kaçınılmalıdır. Bir çocuğun kurban kesimini televizyon, video veya bilgisayardan izlemesi de sakıncalıdır.

Çocuk veya yetişkin hiç kimse, istemiyorsa kurban eti yemeye zorlanmamalıdırlar. Zorlama çocukların uzun süreyle et ve et ürünlerinden tiksinmesine yol açabilir.

Çocuklar kısa süreli de olsa bakımını üstlendikleri bir hayvanla duygusal bağ kurarlar. Bu hayvanın kesilmesi çocukları çok üzer; özellikle küçük çocuklara çok ağır etkiler yapabilir. Bu nedenle kurbanlık hayvan evde beslenmemeli veya çocuğun kurbanlık hayvanla uzun süreli teması olmamalıdır.

Eğer kurbanlık hayvan evde beslenirse, hayvanın kesileceği çocuğa dürüstçe ve yaşına uygun bir şekilde anlatılmalıdır. “Uykuya daldı!”, “Zaten ölecekti!”, “Kaza oldu!” gibi açıklamalar kullanılmamalıdır. Çocuğa haber verilmeden kesilen hayvanın etinin daha sonra çocuğa, “Kestik ve bak ne güzel yedik” gibi sözlerle yedirilmesi çok olumsuz etkiler yapmaktadır.

Duygusal bağ kurdukları bir hayvanın ölümü ardından çocukların duygularını anlatmalarına izin verilmelidir. “Erkekler ağlamaz” gibi ifadeler kullanılmamalı ve çocukların anlattıkları dikkatle dinlenmelidir. Çocuğun üzüntüsüne ve yasına ilgi göstermeli ve değer vermelidir. Üzüntüsünü paylaşırken “Boş ver!”, “Seneye yenisini alırız.” gibi sözlerden kaçınılmalıdır.

Çocukların ölümle ilgili ya da ölümün ardından yaşadıklarına ilişkin soruları bayram sırasında artabilir. Bu sorulara, yaşa uygun olarak, açık ve net cevap verilmelidir. Açıklama yapılırken yanlış, yetersiz veya endişe yaratabilecek bilgiler verilmemelidir.

Kurban Bayramı sırasında yaşananların, çocuğu çok etkilediği ve davranışlarında önemli değişikliklere neden olduğu (ör. uyuyamama, yemek yememe) görülürse bir uzmana danışılması gerekir.