İşçinin onayı olmadan gece çalışması 7.5 saati aşamaz

Soru: Geceleri 12 saat çalışıyorum ve mesai ücretleri elden veriliyor. Acaba iş sözleşmesini tek taraflı fesih edebilir miyim?

Cevap: İyi günler. Gece çalışması, işyerinin faaliyetinin günün 24 saatinde kesintisiz sürdürülmek zorunda kalındığı; faaliyetin en azından günün gündüz bölümünü aşıp gece de devam ettiği ve bu bakımdan da günlük çalışmanın vardiya adı altında ayrı işçi grupları oluşturulması ve bir kısmı gündüz bir kısmı gece döneminde çalıştırılmak suretiyle yapıldığı işyerleri için söz konusudur. Bu açıdan günün 24 saati kesintisiz faaliyetin gerekmediği işyerleri ve işlerde eğer zorunluluk yoksa genel kural olarak gece çalışması yapılmaz.

İş Kanunu’nun 69. maddesinde de bu düzenlemeye açıkça yer verilmektedir. Ayrıca Kanun’un yine 69. maddesinde, “Gece işletmelerinde ekonomik zorunluluk bulunmayan işyerlerinde işçilerin gece çalışmasını yasak etmek üzere yönetmelikler çıkarılabilir” hükmü de yer almaktadır. Dolayısıyla, eğer işyeriniz zaten bu kapsamda bir işyeri değilse, size gece çalıştırması yaptırmamalıdır.

Ancak, işyeriniz bu kapsamda bir işyeri değilse dahi işçilerin gece çalıştırılmasının belirli kuralları bulunmaktadır. Yine gece süresi ve gece çalışmalarını düzenleyen İş Kanunu’nun 69. maddesinin 3. fıkrasının amir hükmü gereği, “İşçilerin gece çalışmaları yedi buçuk saati geçemez”. Ancak, 2015 yılında yapılan bir torba yasa değişikliği ile Kanun’un bu maddesine, “Ancak, turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir” hükmü getirilmiştir. Dolayısıyla gece çalışması, artık 7.5 saati yukarıda sayılan iş kollarında olmak ve işçinin yazılı onayının bulunması durumunda aşılabilecektir. Eğer yaptığınız iş bunlardan biri ise bu durumda iş sözleşmenizi tek taraflı feshetmeniz halinde kıdem tazminatı almanız söz konusu olamayabilecektir.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 69. maddesi uyarınca, gece çalışması nedeniyle sağlığının bozulduğunu raporla belgeleyen işçiye, işveren, olanakların elverdiği ölçüde gündüz postasında durumuna uygun bir iş verir. Eğer, böyle bir rapora rağmen, işveren işçiye gündüz postasında yer vermezse, raporu dikkate almazsa, işçi, bu gerekçe ile iş sözleşmesini feshetmesi durumunda kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Ayrıca, onayınız olmadan ve yukarıda belirtilen işyerlerine ve iş kollarına girmeyen bir işte çalışıyor iseniz de gece 12 saat çalıştırılmış olmanız kanunun açık hükmüne aykırı olacağı için, iş sözleşmenizi haklı nedenle feshedebilirsiniz.

Yargıtay 22. Hukuk Dairesi, vermiş olduğu kararında, talepte bulunmasına rağmen sürekli gece çalıştırılan bir işçiye kıdem tazminatının ödenmesine karar vermiştir. Ayrıca, yine Yargıtay vermiş olduğu yerleşik kararlara göre, “İşçilerin gece çalışmaları günde yedi buçuk saati geçemez. Bu durum günlük çalışmanın, dolayısıyla fazla çalışmanın sınırını oluşturur. Gece çalışmaları yönünden, haftalık kırk beş saat olan yasal çalışma sınırı aşılmamış olsa da günde yedi buçuk saati aşan çalışmalar için fazla çalışma ücreti ödenmelidir. Dairemizin kararları da bu yöndedir.” (Yargıtay 7.HD, 2013 / 3898 E, 2013/ 12354 K).