Türkiye’de vizyon şansı pek bulamayan, festivallere konuk olan 80 yaşını geride bırakmış Usta Yönetmen Marco Bellocchio bu kez ülkesinin karanlık bir dönemine odaklanıyor. ’60’lı yılların ortasından itibaren başta Venedik, Berlin ve Cannes olmak üzere birçok önemli festivalde kendisine yer bulan, ödüller kazanan yönetmenin beş kişilik bir ekiple kaleme aldığı “Hain”, İtalya’da ’80’li yıllarda iyice kontrolden çıkan mafyaya ve bu yapıyı içeriden çökerten Tommaso Buscetta’yı merkezine alıyor.

Bu yıl Cannes’da ana yarışmada yer alan İtalyan Film Gazetecileri Sendikasından yedi ödül kazanan, Avrupa Film Ödülleri’nde dört adaylık elde eden yapım geriye dönüşlerle ’70’li yıllara uzansa da asıl olarak ’80’lerin başından ’90’ların ortasına kadar sürecek olan mafya temizliğini anlatıyor.

Genç yaşta Cosa Nostra’ya katılan (Kendi tabiriyle mafya ismi medyanın uydurması gerçek ismi bu) Tammasso Buscetta namı diğer ‘İki Dünyanın Patronu’ ile 1980 yılındaki bir kutlamada tanışıyoruz. Eroinin merkezi olarak lanse edilen Palermo’da bir villadaki kutlamadayız. Üçüncü karısı Cristina’yla ve eski evliliklerinden yedi çocuğuyla birlikte gördüğümüz Buscetta’nın bir şeylerden rahatsız olduğunu sezsek de ne olduğunu tam olarak anlayamıyoruz. Buscetta bir süre sonra Brezilya’ya gidiyor ve iki oğlunun da öldürüldüğü kanlı bir hesaplaşma başlıyor İtalya’da. Yüzlerce insan öldürülüyor… Brezilya’da yakalanıp ağır işkenceler gördükten sonra ülkesine iade edilen Buscetta, mafya ile mücadelede ün kazanan Yargıç Giovanni Falcone ile iş birliği yapıyor ve 300’den fazla mafya üyesinin tutuklanmasına yardımcı oluyor.

“Hain”in esas olarak odaklandığı şey Buscetta ile Falcone arasındaki iş birliği. Ailesi ile işi arasında kalan mafya üyesi teması sıkça karşılaştığımız bir tema olsa da benzerlerinden ayrılan bir yanı var “Hain”in. Bu tür filmlerdeki dramatik unsurlara fazla prim vermiyor yönetmen. Meselenin ağırlığını, durumun ciddiyetini kırabilmek için müziğe ve mizaha başvurmayı tercih ediyor. Hatta belgesel görüntülere başvuruyor. Bunu yaparken de kullandığı enstrümanlara işlev de katıyor. Örneğin polis operasyonları başladıktan sonra bir kuytudan kaçışmaya başlayan fareleri, mahkemede hücrede tutulan mafya üyeleriyle kafeste çırpınan bir çakalı eşleştiriyor. Ya da büyük mafya davasının tam bir kakofoni olarak kurgulanması bir yandan meselenin üzerindeki dramatik örtüyü kaldırırken diğer yandan İtalyan devleti ve yargısının mafya üzerindeki çaresizliğinin resmine dönüşebiliyor.

Marco Bellocchio, mafyaya, onların yapıp ettiklerine ve hatta kanun adamlarına bile belirli bir mesafeden bakmayı başarırken kameranın merkezine yerleştirdiği ana karakterine karşı bu kadar başarılı olamıyor fakat.

Filmin açılışında Tommaso Buscetta’nın tehlikeli ve sert bir adam olduğuna dair izlenim ediniyoruz. Fakat bu durum giderek yumuşamaya başlıyor. Ara geri dönüşlerle Buscetta’nın geçmişte bulaştığı pis işleri görsek de filmin gerçek zamanında oldukça masum bir insan portresi çıkıyor karşımıza. Kendisi de yargılanmış, ceza almış fakat itirafçı olduğu için bu cezayı çekmeyen bir mafya üyesi oysa. Film, bu bilgiyi bizimle paylaşma ihtiyacı duymuyor. Buscetta’nın suçlarına tam olarak hakim olmamızı istemiyor ve hatta onun “Mafyanın eskiden bir raconu vardı, bunlar geldi racon bozuldu” diye özetlenebilecek duruşuna da pek ses etmiyor sanki. Elini kana buladıktan, insanların damarlarına zehir enjekte ettikten sonra artık bu kanlı oyunun bir parçası olmak istemeyen, pişman bir adam yaratıyor Yönetmen Bellocchio. Belki de öyledir. Ama pekala cezaevine girmekten korkan, bir dönem birlikte pis işler yaptığı insanları satmaktan çekinmeyen birisi de olabilir!

Filmin, ana karakterine yönelik merhametli yaklaşımını bir yana bırakırsak bir dönemin İtalya’sının karmaşık ilişkilerini anlatmakta oldukça mahir bir film “Hain”. İki buçuk saatlik süresine rağmen son bölüme kadar temposunu kaybetmeyen, meseleyi ağırlaştırıp dramatikleştirmeyen ama sulandırmamaya da özen gösteren dikkat çekici bir film.

HAİN
ORİJİNAL ADI: Il Traditore
YÖNETMEN: Marco Bellocchio
OYUNCULAR: Pierfrancesco Favino, Maria Fernanda Cândido, Fabrizio Ferracane
YAPIM: 2019 İtalya, Fransa, Almanya, Brezilya
SÜRE: 151 dk.