Olimpiyat haberciliği rehberi

Olimpiyat oyunları devasa bir spor festivali olmanın ötesinde milyar dolarlık bir endüstri. Bu endüstri, sahipleri ve ortaklarının iddia ettiği gibi politika dışı ve üstü, tarafsız, mutlak iyi vs. değil. Spor sahalarındaki eğlenceli ve ışıltılı görüntüsünün altında sermaye lehine kent politikalarının katalizörü olma; baskıcı politikacıları, milliyetçiliği ve emperyalizmi meşrulaştırma; muhalif hareketleri bastırma; toplumun gözetlenmesi ve gündelik yaşamın militarizasyonu gibi pek çok halk karşıtı uygulamaya imza atan olimpik endüstri uzun süredir uğradığı her kentte büyük protesto hareketleriyle karşılanıyor. Artık olimpiyat gerçeğinin ne olduğu veriler, akademik çalışmalar ve bizzat halk deneyimleriyle çok daha iyi biliniyor ama olimpik elitler hâlâ sermaye politikalarının yoldaşı olma halinin getirdiği konforlu bir siyaset ve medya desteğine sahip. Bu da iktidarlara, olimpiyat karşıtı hareketleri kolaylıkla “marjinal” gösterme ya da kriminalize etme olanağı veriyor. 

Bu medya gücünün sürekli bahsedilen o sözde “objektif habercilik” ile bir ilgisi olmadığı açık. Bu yüzden NOlympics Los Angeles hareketi “Olimpiyat haberciliğinin nasıl olması gerektiği” konusunda bir referans metin hazırladı. Metnin tamamı bu köşenin sınırlarını üçe katlar o yüzden kısaca çevirerek aktaralım.

YAPILMASI GEREKENLER

• Olimpiyatların maddi/fiziki etkisini en çok yaşayanlarla konuşun.
• Haberciliğinizin rehberi Olimpiyatların karnesi olsun. Olimpiyatların yerinden etme, evsizlik ve soylulaştırma; gözetim altında tutma; kamusal alanın ve kaynakların özelleştirilmesi; çevresel yıkım; yolsuzluk; milliyetçilik ve faşizm; yetersiz demokrasi gibi konularla ilişkilerini inceleyin.
• Altı doldurulmamış, doğrulanmamış anlatıları sorgulayın. Nelerin öne çıkarıldığını, nelerin görmezden gelindiğini dikkate alın.
• Olimpiyatların siyaset üstü ya da dışı olarak resmedilmesine karşı çıkın. Olimpiyatların politikayla her zaman, kaçınılmaz olarak var olan ilişkisini ortaya koyun.
• Protesto hareketlerini görmezden gelmeyin.
• Bütçeleri inceleyin, verileri ortaya koyun.
• Para kaynaklarını takip edin ve parçaları birleştirin, ilişki ağlarını ortaya çıkarın.
• Önemli aktörlerin pozisyonlarını netleştirin, gerektiğinde güvenilirliklerini sorgulayın.
• Çalıştığınız medya grubunun olimpiyat endüstrisini oluşturan çarklardan biriyle çıkar ilişkisi varsa bunu belirtin, şeffaf olun.

YAPILMAMASI GEREKENLER

• IOC’nin “semantik jimnastiği”ne kanmayın. “Olimpiyat ailesi”, “Olimpik hareket” gibi ifadelerin, kurumun özünde hiçbir yere vergi ödemeyen devasa, çokuluslu bir şirket olduğu gerçeğini gizlemesine izin vermeyin.
• Olimpiyatlara ilişkin yaygın mitleri yeniden üretmeyin. Örneğin olimpiyatların halkın sevgilisi olduğu, her kentin olimpiyat düzenlemeye can attığı gibi efsaneleri sorgulayın. Çünkü 2013’ten bu yana “Olimpiyata ev sahipliği yapalım mı” sorusunun halka sorulduğu hiçbir kentte halk buna olumlu yanıt vermedi. Bu mitlere, “Olimpiyatların turizme etkisi”, “Olimpiyatların ekonomiyi güçlendirdiği”, “Olimpiyatların iş imkanları sağladığı” gibi maddeler de dahil.

NOlympics Los Angeles’ın hazırladığı rehberde olimpiyat haberciliği yapacaksanız (Rehber, gazetecilere yönelik ama aslında bu farkındalığa sahip olmak herkes için önemli) okumuş olmanız gereken makaleler, raporlar ve tüm bu maddelerin ayrıntılı açıklamaları da var. Bu yüzden İngilizce biliyorsanız https://nolympicsla.com/2020/02/05/how-to-report-on-the-olympics-from-tokyo-2020-to-la-2028/ adresini mutlaka ziyaret edin.