İşten kaçınma hakkı ciddi ve yakın tehlikenin önlenemez olması durumunda derhal kullanılabilir

SORU: Çalıştığımız işyerinde bir arkadaşımızda koronavirüs tespit edildi. Bunun üzerine kendisi ile birlikte çalışanlara da test yapıldı ama sonuçları henüz belli değil. Bu durumda biz işten kaçınma hakkımızı kullanabilir miyiz? Bunun için nasıl bir yol izlemek gerekir?

CEVAP: Daha önce, İş Kanunu’nun 77. maddesi ve devamında düzenlenen iş sağlığı ve güvenliği ile düzenlemeler, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile 2012 yılında ayrı bir kanun kapsamında toplanmış ve yasalaşmıştır.

Tüm dünyayı etkileyen ve çok hızlı şekilde bulaşan bir salgın olan koronavirüs ölümle sonuçlanabilmektedir. Bu açıdan herhesin evde kalması için çağrılar yapıldığı bir süreçte, evde kalamayıp çalışmak zorunda olan işçiler açısından ise özellikle daha da büyük bulaşma riski taşımaktadır. Toplu halde çalışılan, toplu halde yemek yenilen ve işyerine toplu halde servisle gidilen durumlarda virüsün yayılma hızı da dikkate alındığında gerçekten tehlikeli durumlar ortaya çıkabilmektedir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun “Çalışmaktan kaçınma hakkı” başlıklı 13. maddesinde, “Ciddi ve yakın tehlike ile karşı karşıya kalan çalışanlar iş sağlığı ve güvenliği kuruluna, kurulun bulunmadığı işyerlerinde ise işverene başvurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasına karar verilmesini talep edebilir. Kurul acilen toplanarak, işveren ise derhal kararını verir ve durumu tutanakla tespit eder. Kurul veya işverenin çalışanın talebi yönünde karar vermesi halinde çalışan, gerekli tedbirler alınıncaya kadar çalışmaktan kaçınabilir” hükmünü düzenlemektedir. Ancak, kanun maddesinin bu ilk iki fıkrası acilen önlem alınması ve karar verilmesi gereken durumlarda başvuru yapılmasını, karar alınmasını ve harekete geçilmesinin de geç kalınabileceğini öngörerek 3. fıkrasında şu düzenlemeye yer vermiştir:

“(3) Çalışanlar ciddi ve yakın tehlikenin önlenemez olduğu durumlarda birinci fıkradaki usule uymak zorunda olmaksızın işyerini veya tehlikeli bölgeyi terk ederek belirlenen güvenli yere gider. Çalışanların bu hareketlerinden dolayı hakları kısıtlanamaz.”

Dünya Sağlık Örgütü tarafından koronavirüs için küresel risk seviyesinin “yüksekten”, “çok yüksek” seviyesine çıkartıldığı, ayrıca “Uluslararası Kamu Sağlığı Acil Durumu” ilan edildiği koşullarda işyerinde birlikte çalıştığınız bir işçi arkadaşta koronavirüs tespit edilmesi, 6331 sayılı Kanun’un 13. maddesinin 3. fıkrasında yer alan “Ciddi ve yakın bir tehlikenin yayılmasının önlenemez” olması durumu olduğu açıktır.

Bu durumda, işyerine hitaben yazacağınız bir dilekçe ile işyerinde bir işçi arkadaşınızda koronavirüs tespit edilmesi ve bu sebeple kendisi ile temasta bulunmuş olmanız ve sağlık açısından karantina altında bulunmanız gerektiğini belirten bir dilekçe yazarak çalışmaktan kaçınma hakkını kullanalibirsiniz. Bunun için kanunun maddesinde de yazıldığı üzere bir başvuru yapmadan ve hemen kullanabilirsiniz. Kanunda yazan bu hakkınızın kullanılması, yine kanunda yazıldığı üzere sizin haklarınızın kısıtlanmasına gerekçe olamaz. Yani, işten kaçınma hakkının kullanılması halinde işveren iş sözleşmesini haklı nedenle feshedemez, ücretleriniz ile ilgili aykırı bir düzenleme yapamaz.

Kaldı ki işyerinde bir işçinin veya işverenin bulaşıcı bir hastalığa yakalanmış olması, İş Kanunu’nun işçinin haklı nedenle derhal fesih hakkını düzenleyen 24. maddesinin sağlık sebepleri başlıklı (b) bendine göre fesih nedeni olarak düzenlenmiştir.