Brezilya’da çatırdayan iktidar    

Salgının günlük politikaya etkilerinden biri mevcut siyasi aktörler arasındaki çatışmaları daha görünür kılması. Brezilya’da salgının başından beri daha somut bir hal almış bulunan iktidar mücadelesinde geçtiğimiz hafta yeni gelişmeler meydana geldi.

Görevden alınan sağlık bakanının ardından kabinenin en önemli iki isminden biri olan Adalet Bakanı Sergio Moro da istifasını vererek Bolsonaro’ya büyük bir darbe vurmuş bulunuyor. İşçi Partisinin iktidardan bir daha geri dönemeyecek bir biçimde uzaklaştırılması için kurulmuş bulunan ittifak, bu açıdan zora girmiş denilebilir. Sergio Moro, dönemin savcısı olarak Lava Jato yolsuzluk skandalının mimarı olmuş, Dilma’nın azledilmesi ve Lula’nın hapse sokularak seçimlere katılamamasını sağlamıştı. Şimdi ise Bolsonaro’nun yargı süreçlerine Dilma ve Lula’nın bile yapmayacağı biçimde müdahil olduğunu açıklayarak istifa etmesi nükleer bomba etkisi yaratmış durumda.

Bolsonaro iktidara gelirken üç temel strateji ortaya koymuştu; yolsuzlukla mücadele, güvenliği tesis etme ve neoliberal bir program çerçevesinde ekonomik krize çözüm. Yolsuzlukla mücadele iktidara kentli orta sınıfların desteğini sağlamıştı. Yolsuzluğa karşı mücadelenin simgesi ise Sergio Moro olmuştu. Bu açıdan bakınca Moro’yu kaybeden iktidarın önemli bir oy kitlesini de kaybettiğini söylemek mümkündür. Bolsonaro ise özellikle oğullarına karşı yürütülen soruşturmalar kapsamında daha doğrudan bilgi alabileceği ve muhtemelen yönlendirebileceği bir polis teşkilatı oluşturmak durumundaydı. Moro’nun atamış olduğu federal emniyet genel müdürünün görevden alınarak yerine Moro’ya danışılmadan bir kişinin atanması iplerin kopmasına sebep oldu. Böylece Moro’nun kendi siyasi geleceğini düşünerek 2022 seçimleri ya da muhtemel bir azil sonrası başkanlığa aday olma sürecini başlatmış gözü ile bakılıyor. Önemli bir toplumsal desteğe sahip olduğu ise yadsınamaz. Eğer Bolsonaro istifasını engelleyebilseydi hem kabinedeki gücünü güçlendirmiş olacak hem de siyasi geleceğine yatırım yapmış olacaktı (tanıdık işler?). Bolsonaro ise yolsuzluk davalarına müdahil olarak hem oğullarını korumak hem de bu davaların yöneldiği merkez sağ partilerle yaklaşmaya çalışıyor. Temsilciler Meclisini garanti altına alan Bolsonaro buradaki merkez sağ partileri iktidara eklemleyerek ömrünü uzatmaya çalışıyor. Bu bağlamda Bolsonaro’nun da kendi açısından Moro’dan vazgeçmeye mecbur kaldığı düşünülebilir.

Tam bu noktada devreye ordu giriyor. Bolsonaro’nun kendi kabine üyeleri ve diğer siyasi aktörler ile arasını bulmak için kabineye giren ve bazı kişiler tarafından de facto başkan olarak adlandırılan General Braga Neto özellikle, Covid-19 salgını süresince kriz yönetiminin şekillendiricisi olarak ortaya çıkıyor. Ancak bu müdahalenin tehlikeli bir yan ürünü olabilir. Braga Neto, salgının ekonomik etkileri ile mücadele etmek amacıyla eyaletlerin kamu harcamalarını arttırması ve federal hükümetin de ekonomik kurtarma paketi hazırlamasını öngören bir strateji belirlemiş bulunuyor. Bu politika ise hiç şüphesiz kabinenin en önemli ikinci adamı olan Ekonomi Bakanı Paulo Guedes’in piyasa merkezli çözümlerine ters düşüyor. Kabineden ayrılacak üçüncü kişi piyangosunda Pulo Guedes’in ismi bu açıdan öne çıkıyor. Guedes’in de muhtemel ayrılışı ile Bolsonaro’yu iktidara taşıyan en önemli ikinci yapı taşının da ortadan kalktığını söylemek mümkün olacak. Geriye azil veya askerin desteği ile başkanlık seçimlerine kadar yüzdürülen bir iktidar kalacak.

Tüm bu iktidar mücadelesinin pandemi yüzünden artan belirsizlikler ve ekonomik kriz esnasında gerçekleştiğini hatırlamak gerekiyor. Bolsonaro virüse inanmayan destekçileri ile öksürük krizine girdiği mitingler yapmaya devam ederken milyonlarca insanın hayatının, işinin, geleceğinin tehdit altında bir belirsizliğe sürükleniyor olması ise korkunç bir resim oluşturuyor.