Kısa çalışma döneminde iş sözleşmesi askıda kabul ediliyor

Soru: Bir proje ofisinde mühendis olarak çalışmaktayım. İki haftayı aşkın süredir evden çalışıyoruz ve bu sürede bir aksama olmadan işler mesai saatlerinin normal seyrinde devam ediyor. Ancak işverenim krizi fırsata çevirmek adına kısa çalışma ödeneğine başvurmuş. Bize herkesin başvurduğu böyle bir fırsatı kaçıramayacağını, İŞKUR’dan aramaları durumunda evde çalışmadığımızı söylememiz gerektiğini tembihledi. Başvurunun kabul olması durumunda işsizlik maaşımdan kesilecek parayla yasal olarak çalışmıyor görünürken patronum için üretmeye devam etmek zorunda kalacağım; piyasa koşulları ve işsizlik rakamları aşikar.

Durumum bu şekilde, iki noktayı aydınlatmanızı rica ediyorum. Birincisi, kısa çalışma ödeneği işsizlik maaşımdan 3 ay olarak mı yoksa maddi karşılığı olarak mı düşülecek? İkinci olarak işveren kısa çalışma ödeneğine başvurduğunda işçiyi işten çıkmış olarak mı gösteriyor, tazminat hakkımızda bir kayıp söz konusu olacak mı?

Cevap: Öncelikle iyi ve sağlıklı günler diliyorum. Kısa çalışma ile ilgili düzenlemeler daha önce İş Kanunu’nda düzenlenmekte iken, daha sonra buna ilişkin düzenleme 2008 yılında bir torba yasa ile 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na ek 2. madde ile düzenlenmiştir. Buna göre, sigortalı sayılan kişileri hizmet akdine tabi olarak çalıştıran işverenin, genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerini geçici olarak önemli ölçüde azaltması veya işyerinde faaliyeti tamamen veya kısmen geçici olarak durdurması hallerinde işyerinde üç ayı aşmamak üzere kısa çalışma yapılabilir. İşçilere kısa çalışma ödeneği ödenmesine ilişkin usul ve esaslar ise Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Yönetmeliğinde düzenlenmiştir.

Kovid-19 salgını ülkemiz açısından birçok alanda olduğu gibi çalışma hukukunda da zorlayıcı neden olarak kabul edilmektedir. Kısa çalışma şartlarında olduğu gibi, salgın nedeni ile işyerinde uygulanan çalışma süresi, işyerinin tamamında veya bir bölümünde geçici olarak en az 1/3 oranında azalmışsa veya süreklilik koşulu aranmaksızın en az 4 hafta süreyle faaliyeti tamamen veya kısmen durmuşsa, kısa çalışma ödeneğine başvurabilir. Kısa çalışma ödeneğine sadece işveren başvurabilir. İşçinin başvuru hakkı bulunmamaktadır. 4447 sayılı kanunun ek 2. maddesinde de belirtildiği üzere ancak üç ay olarak kısa çalışma yaptırılabilir ve aynı maddenin 4. fıkrasında sorunuzun cevabı yer almaktadır. “... Kısa çalışma ödeneği olarak yapılan ödemeler başlangıçta belirlenen işsizlik ödeneği süresinden düşülür.” Burada kısa çalışma ödeneğinin işsizlik ödeneğinden mahsubunun ay olarak yapılacağı belirtilmiştir. Ancak bu kısa çalışma ödeneğinin süresini altı aya kadar uzatmaya ve işsizlik ödeneğinden mahsup edilip edilmeyeceğini belirlemeye bu salgın sürecinde cumhurbaşkanı yetkilidir. 

Kısa çalışma döneminde, iş sözleşmesi ücretsiz izinde olduğu gibi askıda olarak kabul ediliyor. İş sözleşmeniz feshedilmiş olmuyor; ancak sigorta primleriniz de yatırılmıyor. Askı döneminde işverenin ücret ödeme borcu ortadan kalkarken sizin de iş görme borcunuz ortadan kalkıyor.  Sigortalının son on iki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde 60’ı olan günlük kısa çalışma ödeneği işçiye Hazineden ödenir.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 55. maddesinde düzenlenen yıllık izin bakımından çalışılmış sayılan hallerde “Çalışmakta olduğu işyerinde zorlayıcı sebepler yüzünden işin aralıksız bir haftadan çok tatil edilmesi sonucu olarak işçinin çalışmadan geçirdiği zamanın on beş günü (İşçinin yeniden işe başlaması şartıyla) ve kısa çalışma süreleri de dahildir. Bu yıllık izin düzenlemesi kıyasen kıdem süresi için uygulanacak olup, kısa çalışma süresinden yararlanamayan iş sözleşmesi askıda olan işçinin çalışmadan geçirdiği 15 gün ve kısa çalışma ödeneği aldığı süreler kıdem süresinden sayılacaktır.” Kısaca sorunuzun cevabı olarak şunu söyleyebiliriz, kısa çalışma ödeneği almaya devam ettiğiniz süreler kıdem tazminatınızın süresi hesaplanırken dikkate alınacaktır.

Not: Katkılarından dolayı Av. Elif Yetigin’ne teşekkürler.

Not 2: Salgın sürecinde köşemize birçok soru gönderilmiştir. Ancak, haftada bir gün yayımlandığı için tüm sorulara derhal cevap verememenin de üzüntüsünü yaşıyorum. Bu süreçte gelen soruları gecikme olmaması için dihukukcular.org adresinden de cevaplıyoruz. Bilgilerinize sunar iyi ve sağlıklı günler dilerim.