Sigorta primlerinin eksik yatırılması haklı nedenle fesih nedenidir

SORU: Ben atanamamış, bu yüzden özel okulda çalışmak zorunda kalan bir öğretmenim. Mevcut durumdan endişeliyiz, bu ay sigortalarımız iki hafta eksik yattı. Okul idaresi önümüzdeki süreç için hâlâ belirsiz konuşuyor, maaşlarımız yatmaya devam edecek mi bilmiyoruz. Bu konuda haklarımız nelerdir ve ne yapabiliriz?

CEVAP: İyi günler. Çalışma hayatında salgına yönelik alınmaya çalışılan “önlemler” aslında iş kanunlarında yazılı olarak yer almayan ama uygulamada kullanılan bazı durumları kanun metin haline getirdi. Örneğin ücretsiz izin uygulaması gibi. Veya Anayasal bir hak olan dinlenme hakkının henüz doğmadan “avans yıllık izin uygulaması” gibi birtakım uygulamaları ortaya çıkardı. Bunlarla ilgili olarak henüz verilmiş bir mahkeme kararı olmadığı için, yargının çalışanların haklarının ne düzeyde korunacağına ilişkin kararlarını da önümüzdeki günlerde göreceğiz.

Ücretin geç veya eksik ödenmesi, sigorta primlerinin eksik yatırılması (gerek çalışılan gün sayısının eksik bildirilmesi gerekse ücretin düşük bildirilmesi) 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24/II-e maddesi gereğince, işçinin iş akdini haklı nedenle fesih nedenleri arasındadır. İş sözleşmenizi, ücretin ödenmemesi veya sigorta gün sayınızın çalışılan gün sayısından eksik bildirilmesi nedeni ile feshederseniz işverenin size kıdem tazminatınızı ödemesi gerekir. Ayrıca bu durumda şartlarını taşıyor iseniz işsizlik sigortasından faydalanırsınız.

Ücretsiz izin; iş sözleşmesinin askıda kaldığı, işçinin çalışma, işverenin ücret ve sigorta primi ödeme yükümlülüğünün olmadığı bir uygulamadır. 4857 sayılı İş Kanunu’nda ücretsiz izin ile ilgili doğrudan bir düzenleme yoktur. Bugüne kadarki yargı uygulamasında işvenin ücretsiz izne çıkarmasının işçinin rızasına bağlı olduğu, işçi tarafından tekliften itibaren 6 gün içinde yazılı olarak kabul edilmeyen ücretsiz iznin geçerli olmayacağı ve iş akdinin işveren tarafından feshedildiği, işverenin kıdem ve ihbar tazminatı ödemesi gerektiği kabul ediliyordu. Ancak, Kovid–19 salgını sebebiyle İş Kanunu ve İşsizlik Sigortası Kanunu’nda değişiklik yapılarak, bu değişiklikle birlikte 17.04.2020 tarihinden itibaren 3 ay süre ile işverene işçilerin onayı alınmaksızın ücretsiz izne çıkarma hakkı getirilmiş, işçinin ücretsiz izin nedeni ile iş akdini haklı nedenle fesih hakkı elinden alınmıştır.

İşvereniniz faaliyete ara verilmesi nedeni ile sizi ücretsiz izne çıkarmak isterse kısa çalışma ödeneğinden yararlandırılmanızı isteyebilirsiniz. Kısa çalışma ödeneğinden faydalanabilmek için 3 yıl içinde 450 gün priminizin ödenmiş ve başvurudan önceki son 60 gün sigortalı hizmetinizin bulunması gerekir. Kısa çalışma ödeneğinin süresi şimdilik 3 ayla sınırlandırılmış olup, Cumhurbaşkanının süreyi uzatma ve yapılan ödemenin işsizlik ödeneğinden mahsup edilmemesine karar verme yetkisi olmasına rağmen henüz bu konuda bir açıklama yapılmamıştır.

Kısa çalışma ödeneğinden faydalanmanın mümkün olmaması halinde, işsizlik sigortasından faydalanma şartlarını taşıyorsanız işsizlik sigortasından faydalanma hakkınız bulunmaktadır. İşsizlik sigortasından faydalanabilmek için hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olma ve son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olma koşullarını taşıyor olmanız gerekir.

Kısa çalışma ödeneği veya işsizlik sigortasından yararlanma koşullarınız yoksa, 15.03.2020 tarihinden sonra ücretsiz izne çıkarıldıysanız 17.04.2020 tarihinde yürürlüğe giren 7244 sayılı yasa gereğince günlük 39.24 TL ödenekten faydalanabilirsiniz.