Güçsüz(!) telif yasalarının sonuçları

ABD Telif Dairesinin Dijital Bin Yıl Telif Kanunu’nun “uyar ve kaldır”ı düzenleyen kısmı ile ilgili raporunda telif tekellerinden yana tavır almış ve zaten tekeller lehine çalışan telif sisteminde tekellerin avantajını arattıracak ince ayarlar istemişti. Kovid-19 nedeniyle bir sağlık krizinin ortasındaki ABD’de senatonun bir alt komitesi hiç başka işi gücü kalmamışçasına bu konuyla ilgili çalışıyor. Söz konusu alt komite salı günü, dünyaca ünlü müzik grubu Eagles’ın solisti ve söz yazarı olan Don Henley’den “sistemin dertlerini” dinledi. Forbes’un 2019’da dünyanın en çok para kazanan müzisyenleri listesinde Eagles grubu olarak 100 milyon dolar gelirle dördüncü sırada yer alan ve dünyanın en zengin müzisyenlerinden biri olan Don Henley senato alt komitesine mevcut telif kanununun ne kadar güçsüz olduğunu ve işlemediğini, Internet’teki korsanlığı durdurabilmek için kanunun güçlendirilmesi gerektiğini uzun uzun anlattı.    

Dünyanın en çok kazanan müzisyenleri ve telif tekelleri daha güçlü telif yasaları isteyedursun, gelin son birkaç haftanın vakalarıyla güçsüz(!) telif yasaları nelere kadirmiş birlikte görelim.

SpaceX, 27 Mayıs’ta Amerikan Ulusal Uzay Dairesi (NASA) ile iş birliği içinde uzaya ilk insanlı uçuşunu gerçekleştirecekti. Uçuş hava koşulları nedeni ile ertelenene kadar pek çok kişi NASA tarafından YouTube üzerinden sunulan canlı yayını izliyordu. NBC Universal’in otomatik telif filtreleri NASA’nın ABD yasaları nedeni ile kamu malı sayılan dolayısıyla da herkesin kullanımına açık olan bu yayını üzerinde hak iddia ederek yayının bloklanmasına yol açtı.

May 28, 2020

Ertelenen fırlatma 30 Mayıs’ta başarılı bir şekilde gerçekleştirildi ve canlı yayımlandı. Bu sefer de Disney’in National Geographic’i yayın üzerinde hak iddia ederek yayını blokladı.

May 31, 2020

Hemen bir diğer vakaya geçelim. Dijital arşivciliğinin önemli kuruluşlarından biri sayılan Internet Archive, salgın nedeniyle dışarıya çıkamayan, kütüphanelere gidemeyen insanların kitaplara ulaşabilmesini garanti altına almak üzere Ulusal Acil Durum Kütüphanesi (NEL) adını verdikleri bir çalışmaya başlamıştı. Fiziki kopyalarına sahip oldukları kitapları düşük çözünürlüklü olarak tarayıp ödünç almaya açan proje normal bir kütüphanenin dijital kopyası olarak tasarlanmıştı. Sizin de tahmin edebileceğiniz üzere dünyanın hemen hiçbir yerinde kütüphaneler kitap ödünç vermek için özel izne ihtiyaç duymuyor. Ancak bu kitap yayıncılarına engel değil. Penguin ve HarperCollins gibi büyük yayıncılar bir araya gelerek normal bir kütüphanenin işlevini yerine getirdiği için Internet Archive’a dava açtı. 1996’dan beri kamu malı haline gelmiş kitapları yayımlayan başka bir proje, Project Gutenberg ise telif hakları bahanesiyle İtalya’da erişime engellendi.

Son bir vaka ile güçsüz telif yasaları zincirimizi tamamlayalım. ABD’de George Floyd’un polis tarafından öldürülmesiyle başlayan polis şiddetine karşı eylemleri belgeleyen çok sayıda sosyal medya hesabı var. Unicorn Riot bu hesapların popüler olanlarından biri. Unicorn Riot’un eylemcilerle yaptığı röportajların bir kısmı kendi kontrolleri dışında arka plandan gelen müziklerin telif hakları nedeniyle engellendi. 

June 3, 2020

Büyük müzisyenlerin ve telif tekellerinin güçsüz olduğunu iddia ettikleri telif yasaları ile hal böyle iken bu tekellerin istedikleri gibi yasalar hayata geçerse durum ne olur varın siz düşünün.