İyinin kötüsü

‘84’teki maçın olaylı şekilde iptal edilmesinin ardından ‘85 eylülünde Karpov ve Kasparov bir kez daha karşı karşıya geldiler. Karpov’a kaybetmesi halinde rövanş hakkı verilen 24 oyunluk maçta Kasparov hızlı bir giriş yaparak ilk oyunu kazansa da, Karpov 4’üncü ve 5’inci oyunları kazanarak sert bir cevap verdi. 10’uncu oyunun sonunda Karpov 5½ - 4½ öndeydi. 30 Eylül’de Der Spiegel dergisi Karpov hakkında iftira dolu bir yazı yayımladı. Yazıda Karpov’un bir sponsordan büyük miktardaki para aldığı ve bunu Sovyet yetkililerinden gizlediği ifade edildi.  Demoralize olan Karpov bir gün sonra oynanan 11’nci oyunu kaybetti! 15 Ekim, arka arkaya gelen dört beraberlikten sonra skor 7½ -7½’tu ve 16’ncı oyun oynanıyordu. Kasparov’un buluşu olan Gary Gambiti bir kez daha sahnedeydi.

Anatoly Karpov - Garry Kasparov

Dünya Şampiyonluğu 16’ncı oyun / Moskova1985

1.e4 c5 2.Af3 e6 3.d4 cxd4 4.Axd4 Ac6 5.Ab5 d6 6.c4 Af6 7.A1c3 a6 8.Aa3 d5!? 9.cxd5 exd5 10.exd5 Ab4 11.Fe2 Fc5 12.0–0 0–0 Diyagram [Karpov’un sekundantı Büyük Usta Efim Geller berabere biten 12’nci oyundan sonra bu konumu analiz etmiş ve beyaz için en kuvvetli devam yolu olan 13. Fe3! hamlesini bulmuştu. Fakat büyük talihsizlik ki, bunu Karpov’a söylemeyi unuttu!?]

13.Ff3 Ff5 14.Fg5 Ke8 15.Vd2 b5 16.Kad1?! [16.d6 Ka7 17.Kad1 Kd7 18.Vf4 Belirsiz] 16...Ad3 [d3 karesindeki at mükemmel bir konumda. Tehdit b4 ve beyaz bir kez daha d6 hamlesini pas geçiyor] 17.Aab1?? [17.d6! Kb8 18.b4! Fxb4 19.Ac2 Vxd6 20.Axb4 Vxb4 21.Fxf6 gxf6 22.Ad5 belirsiz] 17...h6 18.Fh4 b4 19.Aa4 Fd6 20.Fg3 Kc8! [Tüm siyah taşlar hücuma katılıyor] 21.b3 g5! [Bu hamle 22.Ab2 için bir tuzak içeriyor. 22.Ab2?? Axb2 23.Vxb2 g4 24.Fe2 Kc2 ve siyah kazanırdı] 22.Fxd6 Vxd6 23.g3 Ad7 24.Fg2 Vf6 25.a3 a5 26.axb4 axb4 [Beyazın taşları adeta paralize oldu] 27.Va2 Diyagram

27…Fg6 28.d6 [çok ama çok geç] 28...g4 29.Vd2 Sg7 30.f3 Vxd6 31.fxg4 Vd4+ 32.Şh1 Af6 33.Kf4 Ae4! 34.Vxd3 Af2+ 35.Kxf2 Fxd3 36.Kfd2 Ve3 37.Kxd3 Kc1 38.Ab2 [38.Kxe3 Kxd1+ 39.Ff1 Kxe3 40.Sg2 Kxb3 kazanır] 38...Vf2 39.Ad2 [39.Kxc1 Ke1+ 40.Kxe1 Vxe1+ 41.Ff1 Vxf1#] 39...Kxd1+ 40.Axd1 Ke1+ 0–1

19’uncu oyunu da kazanan Kasparov 2 puan öne geçmişti. 22’nci oyunu kazanan Karpov farkı bire indirmiş ve son iki maçtan bir galibiyet daha alarak 12-12 skoruyla unvanı korumayı umut ediyordu. 23’ncü oyunun berabere bitmesinin ardından son oyunu kazanmak zorunda olan Karpov kazanç fırsatlarını kaçırarak oyunu ve maçı (13-11) kaybetti.

Karpov hakkındaki suçlamadan aklanmıştı ancak duygusal bir yapıya sahip olduğundan bu durumdan çok etkilenmiş ve Dünya Şampiyonluğunu kaybetmişti. Bir yıl sonraki rövanş maçında Karpov bu kez 12½-11½ skoru ile unvanı kaybediyordu. ‘87’de dördüncü kez karşılaştıklarında maçın son oyununu kazanarak skoru 12-12 yapan Kasparov unvanı korumayı başarır. İkili 1990 yılında 5’nci kez karşılaşır. Karpov yine son oyunu kazanmak zorundadır ve oyun berabere biterken, maç bir kez daha 12½-11½ skoru ile Kasparov’un şampiyonluğu ile sona erer. Aralarında oynanan tüm Dünya Şampiyonluğu maçlarında Karpov 19, Kasparov 21 galibiyet alırken 104 oyun berabere bitmiştir! Sanırım Kasparov’un Karpov’dan çok daha üstün bir oyuncu olduğunu düşünmek Karpov’a büyük haksızlık olurdu. Kasparov bir süre sonra FIDE ile yollarını ayırıp kendi organizasyonunu ve dünya şampiyonluğunu düzenler (PCA; Profesyonel Satranç Birliği). Kasparov’un yokluğunda Karpov, Timman (1993), Kamsky (1996) ve Anand’a (1998) karşı üç defa daha Dünya Şampiyonu olur.

1985’te atılan iftiranın kaynağı olan Helmut Jungwirth 800 bin mark tazminata mahkum edilir. ‘88’de Karpov Der Spiegel dergisine röportaj verdiğinde muhabir, Spiegel’deki yazının maça etki edip etmediğini sorar. Karpov şöyle cevaplar; “O sırada Spiegel’deki yazı olmadan, yani sizin yardımınız olmadan Kasparov 1985’te beni yenemezdi, en azından o zamanlar dünya şampiyonu olamazdı. Bu yüzden Spiegel veya Kasparov’un bana karşı kazanıp kazanmadığını bilmiyorum…’’